Tribolojik özelliklerin iyileştirilmesinde mikrokapsül uygulamalarının yeri
- JACOM_CONTENT_CREATED_DATE_ON
- JACOM_CONTENT_WRITTEN_BY
Özet
Mühendislik termoplastikleri alanında sıkça karşımıza çıkan triboloji uygulamaları; sürtünme, aşınma ve yaÄŸlama konularını odağına alır. Sürtünme; enerji kayıplarına, ısı ve ses gibi nihai ürünün kalitesinin bozulmasına sebep olurken aşınma; fonksiyon ve malzeme kayıplarına neden olmaktadır. Sürtünme katsayısı ve aşınma oranını azaltmak için genel olarak karışımlarda yaÄŸlayıcılar kullanılır. Tercih edilen yaÄŸlayıcı ve yaÄŸlama metodu; yüzey parlaklığı, kalıptan kolay ayırma ve proses ekipmanlarının verimliliÄŸi için de önemlidir. Bu çalışmada son yıllarda ilgi gören ve yaÄŸlama amacıyla kullanılan mikrokapsülleme tekniÄŸinin uygulamaları araÅŸtırılmış, polimerik kompozitlere etkileri incelenmiÅŸtir.Â
1.GiriÅŸ
Dünya üzerindeki enerji kayıplarının önemli bir bölümünün sürtünme sonucunda oluÅŸtuÄŸu ve meydana gelen aşınmaların ekonomik kayıplara yol açtığı bilinmektedir. Triboloji dalı; göreceli hareket halinde olan iki parçanın teması halindeki sürtünme, yaÄŸlama ve aşınma konularını ile ilgilenir. Mühendislik plastikleri alanında geliÅŸmekte olan polimerlerin tribolojik uygulamalarda kullanımları dikkat çekmektedir. BilindiÄŸi gibi polimerler kolay iÅŸlenebilirlikleri, ekonomik olmaları ve korozyon dirençleri ile tribolojik uygulamalarda oldukça fazla tercih edilmektedir. Bununla birlikte polimerik malzemelerin zayıf aşınma ve sürtünme dirençleri de endüstriyel uygulamalarda kullanılabilirliklerini sınırlamaktadır. Polimerik kompozit malzemelerin tribolojik özelliklerini iyileÅŸtirmek için sıklıkla iki farklı yaÄŸlama yöntemine baÅŸvurulur. Bunlar iç yaÄŸlama ve dış yaÄŸlama yöntemleridir. İç yaÄŸlama iÅŸlemi, matris olarak mühendislik termoplastiklerinin kullanıldığı kompozitlerde belirli malzemelerin kaygan polimerler/lamelli katkı malzemeleri, lifler gibi katkıların bileÅŸime katılmasıyla gerçekleÅŸir. KayganlaÅŸtırıcı polimerik katkı maddeleri arasında; poli(üre-formaldehit) (PUF), polisülfon (PSF), melamin-formaldehit reçinesi (MF) ve poliüretan reçinesi (PU), yüksek yoÄŸunluklu polietilen (HDPE), termoplastik poliüretan (TPU), Politetrafloroetilen (PTFE) gibi çeÅŸitli katkı maddeleri kullanılmış ve pek çok araÅŸtırmacı tarafından etkileri incelenmiÅŸtir. Â
Ancak iç yaÄŸlayıcılar, polimere doÄŸrudan dahil edildiÄŸinden dispersiyon güçlüklerine neden olmaktadır. Bunun nedeni matris ile sıvı kayganlaÅŸtırıcının yapısal olarak farklı olmasıdır [1-2]. Dış yaÄŸlayıcı uygulamaları ise, adezyonu azaltan ve tribolojik özellikleri etkili ÅŸekilde iyileÅŸtiren bir yöntemdir [2]. Dış kaydırıcı uygulamalar, iç kaydırıcı uygulamalara göre sürtünme üzerinde çok daha büyük bir etkiye sahiptir [3]. Bu nedenle bir dış kaydırıcı uygulaması olan yüksek performanslı, polimerik kendinden yaÄŸlamalı kaplama mekanizmaları artan ihtiyaç nedeniyle piyasada yüksek talep görmektedir.Â
Son yıllarda çeÅŸitli polimer kompozitleri için mikropsülleme uygulamaları da araÅŸtırılmaktadır. Kendinden yaÄŸlamalı plastik bileÅŸiklerin ana avantajlarından biri düşük bakım ihtiyaçları ve önemli ölçüde azaltılmış aşınma katsayılarıdır. Bu kaplamalar vakum, yüksek sıcaklık gibi agresif koÅŸullar altında bile oldukça dayanıklı olduÄŸundan dikkat çeken bir tribolojik uygulamadır [4]. Bu malzemeler polimere, sıvı, katı veya kendi kendini yaÄŸlama mekanizmasına sahip mikrokapsüllerin eklenmesi ile üretilirler. Sıvı yaÄŸlayıcılar iç kaydırıcı olarak polimere doÄŸrudan ilave edildiÄŸinde dağılım güçlüğü meydana gelirken, mekanik özellikler negatif etkilenebilir. Katı yaÄŸlayıcıların iç kaydırıcı olarak polimere dahil edilmesi ile katmanlar arası ince bir film tabakasının oluÅŸturulması ve sürtünmenin azaltılması hedeflenir. Özellikle cam elyaf gibi elyaf malzemelerinin kullanımı polimer matrisinde sürtünmeyi azaltırken, mekanik özellikleri iyileÅŸtirmeyi amaçlar. Ancak katı yaÄŸlayıcıların yüksek yüzey enerjileri sebebiyle matris yüzeyinde dağılmaları zordur ve genel olarak artan oranlarda topaklaÅŸma eÄŸilimi gösterirler. Geleneksel dış yaÄŸlayıcıların (gress vs.) kullanımında ise, yaÄŸlayıcı doÄŸrudan sürtünme yüzeyinin iki ara yüzüne ilave edilir ve bazı koÅŸullarda yaÄŸlayıcı kayıpları yaÅŸanabilir. Bu durum ekonomik kayıplara sebep olur, ancak kendinden yaÄŸlamalı mikrokapsül uygulamalarında kapsül içerisindeki yaÄŸlayıcının salınması yük ve sıcaklıkla tetiklendiÄŸinden yaÄŸlayıcı sızıntısı önlenebilir ve dayanıklılığı arttırmak için daha etkili bir yaÄŸlama yapılabilir [5]. Bu sebeple mikrokapsül uygulamaları polimerik kompozit uygulamalarında umut vadetmektedir.Â
Mikrokapsül uygulamaları, polimere yağlayıcı içeren mikrokapsüllerin eklenmesi ve polimer yüzeyine yükleme yapıldığında mikrokapsüllerin açılarak yağlayıcıyı bir miktar sürtünme yüzeyine bırakması ile sınırlı yağlama filmi oluşturması prensibine dayanır [6]. Çeşitli yağları kapsüllemek için melamin formaldehit reçinesi, poli(üre-formaldehit) (PUF) veya polisülfon gibi kabuk malzemeleri kullanılmaktadır. Kabuk malzemesi, yüksek sızdırmazlık, güçlü kimyasal direnç, endüstriyel ölçekte düşük maliyet sunar. Ürünlerin kullanım ömrü boyunca sürekli olarak küçük miktarlarda yağ salınımı, tribo sistemin arayüzündeki sürtünme kuvvetlerini azaltmak için etkili bir yol sunar [7]. Bu çalışmada çeşitli alanlarda kullanılan, harici yağlayıcı olarak görev alan, kendinden yağlamalı mikrokapsül uygulamaları konusunda literatürde bulunan çalışmalar incelenmiş ve çeşitli polimer matrislere mikrokapsüllerin eklenmesinin etkileri sunulmuştur.
2. Mikrokapsül uygulamaları
Mikrokapsül bazlı kendi kendini yağlayan kompozitler hakkındaki ilk rapordan sonra birçok araştırma grubu bu konuya odaklanmıştır. Kayganlaştırıcı yağ yüklü Poli(melamin-formaldehit) (PMF) mikrokapsülleri ve balmumu yüklü poli(üre-formaldehit) (PUF) mikrokapsülleri yerinde polimerizasyon yöntemiyle sentezlenmiş ve bu mikrokapsüllerin kullanımı ile kendinden yağlamalı epoksi kompozitler hazırlanmıştır [8].
Zhang ve ark. tarafından yapılan bir çalışmada, 2 μm çapında, ~30 nm kalınlığında yağ yüklü polystyrene (PS)/poly alpha olefin (PAO) mikrokapsülleri epoksi içine eklenerek ultra düşük sürtünmeli polimer kompozitler, çözücü buharlaştırma yöntemi ile hazırlanmıştır. Daha sonra, epoksi reçine kompozitinin yağ yüklü mikrokapsüllerle yağlama davranışları farklı yük ve kayma hızları altında incelenmiştir. Saf epoksi reçine ile karşılaştırıldığında kompozitin sürtünme katsayısının 0,71’den 0,028’e düştüğü görülmüştür. Şekil 1’de farklı oranlarda yağ konsantrasyonu içeren mikrokapsüllü kompozit numunelerinin zamana karşı sürtünme katsayısındaki değişim görülmektedir. Aynı zamanda kompozitlerin aşınma oranı da iki kat azalmıştır. Sürtünme sırasında mikrokapsüllerden salınan PAO’nun iki sürtünme yüzeyinin doğrudan temasını önleyen bir sınır yağlama filmi oluşturduğunu ve böylece tribolojik özellikleri iyileştirdiği görülmüştür. Mikrokapsül uygulaması, geleneksel dış yağlama ile karşılaştırıldığında yağ sızıntısının engellendiği ve çok daha verimli bir yağlama metodu olduğu bu çalışmada gösterilmektedir [5].
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Şekil 1. Farklı oranlarda yağ konsantrasyonunda mikrokapsül içeren numunelerin zamana karşı sürtünme katsayısı [5]
Khun tarafından yapılan çalışmada; %10 ve %20 oranında wax içeren mikrokapsüllerin alüminyum alaşımlı substrat yüzeyindeki silikon kompozit kaplamaya eklenmesiyle kaplamanın tribolojik özellikleri incelenmiştir. Kompozit kaplama yerinde polimerizasyon tekniği ile hazırlanmış ve tribolojik özellikleri ball-on-disk metoduyla test edilmiştir. Test, 6mm yarıçaplı çelik top ile 38m kayma mesafeli disk üzerinde gerçekleşmiştir. Kaplanmamış alüminyum alaşımlı yüzey, silikon kompozit yüzeyi ve %10 ila 20 mikrokapsül yüklemeli yüzeylerin, yüzey topografileri incelenmiştir. Mikrokapsül içeren silikon kompozit kaplama yüzeylerinde pürüzler ve çıkıntılı bir yüzey oluştuğu görülmüştür. Silikon kompozitinin sıvı temas açısı 95,81° iken mikrokapsül yüklü kaplamaların temas açısı sırasıyla 96,1° ve 102,5° seviyesine yükselmiştir. Bunun nedeni, polar olmayan kaplama yüzeyine polar olmayan wax temasıdır. Polar olmayan wax, kaplama yüzeyindeki adezyon kuvvetini azaltarak sürtünme katsayısını azaltmıştır. Görülmüştür ki, triboloji testi süresince kırılan mikrokapsüllerden salınan yağ oranı arttıkça, yüzeyin sürtünme katsayısını azaltmıştır. Temas açısı, malzeme moleküllerinin diğer malzemeye çekilme ölçüsünü ifade eder dolayısıyla yüzey pürüzlülüğü ile doğrudan ilişkilidir. Yüzeydeki pürüzler, dalgalanmalar malzemenin temas eden cisimle arasındaki temas yüzeylerinin azalmasına sebep olur. Böylelikle olası temas bölgelerindeki adezyon kuvveti azalır. En pürüzlü yüzey bu çalışmada %20 oranında kendinden yağlı mikropkapsül içeren uygulama olduğundan en düşük sürtünme katsayısı bu kaplamada sağlanır. Araştırmalar sonucu görülmüştür ki, mikrokapsül konsantrasyonu arttıkça sürtünme katsayısı azalmıştır. Triboloji testi süresince kırılan mikrokapsüllerden salınan yağ, yüzeyin sürtünme katsayısını azaltmıştır [9].
Bandeira tarafından yapılan bir baÅŸka çalışmada ise PTFE bazlı kendinden yaÄŸlamalı poliamid-imid kompozit kaplamanın iyonik sıvı içeren mikrokapsül uygulaması incelenmiÅŸtir. Yaklaşık 5 µm boyutundaki mikrokapsüller polisülfondan (PSF) yapılmış, solvent buharlaÅŸtırma yöntemiyle hazırlanmıştır. Çalışmada %5 ‘lik mikrokapsül, PTFE bazlı kompozite ilave edilmiÅŸtir, iyonik sıvı içeren PSF mikrokapsüllerinin, sürtünme katsayıları farklı yüklemelerde kayma hızlarına karşılık hız olarak ölçülmüştür. KoÅŸullar sırasıyla; P.V1 : 12 N 400 mm s-1 , P.V2 : 12 N 800 mm s-1 , P.V3 : 75 N 400 mm s-1 , P.V4 : 75 N 800 mm s-1 olarak belirlenmiÅŸtir. Tribolojik performans deÄŸerlendirmesi için 4 farklı kaplama hazırlanmıştır. Kaplama A yalnızca iyonik sıvı içeren mikrokapsül içermeyen kaplamayı ifade etmektedir. Kaplama B, %0 iyonik sıvı içeren mikrokapsül, kaplama C %33 iyonik sıvı içeren mikrokapsül ve D %67 iyonik sıvı içeren mikrokapsül kaplamalarını göstermektedir ve sırasıyla F01, F02 ve F03 olarak sembolize edilmiÅŸtir. P.V1 koÅŸullarında mikrokapsül uygulamasının PSF kabuk malzemesinden kaynaklı sürtünme katsayısı üzerinde negatif etkisi olduÄŸu görülmüştür. PSF mikrokapsülleri kaplama üzerinde yabancı bir malzeme etkisi yaratmıştır ve PTFE malzemesine göre çok daha sert bir malzeme olması ile bu etki açıklanmıştır. F03 kaplamasında yüksek iyonik sıvı içeriÄŸinden kaynaklı en iyi sonuç görülmüştür. P.V2 koÅŸullarında P.V1 koÅŸullarındakine benzer sonuçlar elde edilmiÅŸtir çünkü 12N’luk yükleme iyonik sıvının mikrokapsülden çıkması için yetersizdir ve böylelikle kayganlaÅŸtırıcının yaÄŸlama filmi oluÅŸturması zaman almıştır. Sonuç olarak, görülmüştür ki düşük sürtünme katsayısı elde etmek için daha yüksek yükleme gereklidir. P.V3 ve P.V4 test koÅŸullarında, aşınmadaki azalma oldukça belirgindir, bunun sebebi de PFS mikrokapsüllerinin yapısal sertliÄŸidir. Kaplama A’nın aşınma oranı diÄŸer kaplamalar ile karşılaÅŸtırıldığında P.V3 koÅŸullarında %50 azalma P.V4 koÅŸullarında ise %70 azalma gözlenmiÅŸtir. Ä°yonik sıvının kendi başına varlığı aşınma oranında kayda deÄŸer bir fark saÄŸlamamıştır [4].Â
Ping-Ping Gao tarafından yapılan çalışmada; Kaprolaktam monomerin anyonik halka açma polimerizasyonu ile sentezlenen döküm poliamid 6 malzemesi kullanılmıştır. Döküm poliamid 6 malzemesi; dişliler, yataklar için iyi bir alternatif iken başlıca otomotiv, inşaat gibi mühendislik alanlarında yüksek mukavemetlerinden dolayı tercih edilir. Yüksek molekül ağırlığı ve kristalliği, mükemmel mekanik özellikleri, yüksek reaksiyon hızı ve kısa üretim döngüsü ile önde gelen mühendislik plastiklerindendir. Ancak yüksek yük, uzun süreli sürtünme gibi agresif koşullar altında enerji ve malzeme kaybına, güvenilirliğinin azalmasına neden olan yüksek aşınma oranı ve yüksek sürtünme katsayısına sahiptir. Tribolojik özelliklerini iyileştirmek için birçok farklı girişimde bulunulmuştur. Kullanılan katı yağlayıcılar topaklanmaya sebep olurken sıvı yağlayıcılar; polimere dahil edilirken dispersiyon güçlüğü yarattığı gözlenmiştir. Bu bakış açısı ile bu sorunlara çözüm olarak polimere sıvı yağlayıcı içeren mikrokapsüller dahil edilmesi düşünülmüştür. Çalışmada yerinde polimerizasyon tekniği ile hazırlanan ağırlıkça %5, %10, %15, %20, %30, %40 madeni yağ bazlı, yüklü poli (üre- formaldehit) (PUF) mikrokapsülleri döküm poliamid 6 malzemesine kendinden yağlama mekanizması oluşturmak için dahil edilmiştir. Çalışma sonucunda, özellikle %20 oranında yağ içerikli mikrokapsül, döküm poliamid 6 kompozit kaplamasında; saf döküm PA6 kaplamasına kıyasla, sürtünme katsayısında %56,7 aşınma oranında %91,8 oranında azalma sağlamıştır. Mikrokapsül içeriği %40 seviyesine yükseldikçe yüzeydeki kalın yağ filmi sayesinde sürtünme katsayısı oldukça düşük bir seviyeye ulaşırken aşınma oranı artmıştır. Bunun sebebi fazla yağ içeren mikrokapsüllerin kompozitin iç yapısını bozması ile sertliğini 64 HD seviyesine düşürmesidir. Mikrokapsül uygulamasında, sürtünme temas alanında ısı üretimi de kontrol edilmiştir. Sıcaklık, 93.7 ◦C ‘den yaklaşık 40-50 ◦C’ ye düşürülmüştür. Böylece ısıl yumuşatmadan kaynaklı ısı kaybının önüne geçilmiştir. Sürtünme katsayısı, aşınma oranı, kaplama sertliği, sürtünme sırasında ortaya çıkan sıcaklık unsurları göz önüne alındığında %20 yağ yüklü mikrokapsül içeren kaplamanın optimum özellikleri verdiği görülmüştür. Mikrokapsül uygulamalarının döküm PA 6 malzemesindeki uygulamaları için rehberlik eden bir sonuca ulaşılmıştır [6].
Grünewald tarafından yapılan çalışmada; yüksek hız, ağır yük gibi tribolojik olarak zorlu koşullara tabii tutulan bileşenlerde plastiklerin sınırlandırılan kullanımına yönelik araştırmalar yapılmıştır. Yüksek sürtünme kuvvetleri ısıl yük kapasitesini aşabilir ve bileşenin aşınarak kısa ömürlü olmasına sebep olabilir. Çalışmada, iki kapsül kabuk malzemesi (melamin-formaldehit reçinesi ve poliüretan reçinesi) kullanılarak %1, %2, %5 ve %10 yağ konsantrasyonlarında mikrokapsül içeren, polioksimetilen (POM) ve polibütilen tereftalat (PBT) matrisli kompozit kaplamalar oluşturulmuştur. Ağırlıkça %10 yağ konsantrasyona kadar yağ sızıntısı gözlemlenmiştir. Bu modifikasyonun tribolojik özelliklere etkisi, rotational ball-on-disc metodu ile, mekanik özelliklere etkisi ise çekme testi (DIN EN ISO 527) ile tespit edilmiştir. Şekil 2’de melamin-formaldehit reçinesi (MF) ve poliüretan reçinesi (PU) ile hazırlanan farklı yağ konsantrasyonlarında mikrokapsül içeren POM örneklerinin, Şekil 3’de ise PBT örneklerinin sürtünme katsayıları ve aşınma oranlarındaki değişim gösterilmiştir. Sonuçlar mekanik özelliklerin, artan yağlayıcı konsantrasyonu ile azaldığını ve tribolojik karakterizasyonun sürtünme katsayısını %70, aşınma oranını %58 azalttığını ortaya koymuştur. Mekanik özellikler de dikkate alındığında PBT ve POM için %5’lik bir yağlayıcı konsantrasyonunun aşınma ve sürtünme üzerinde etkili olduğu gözlenmiştir. İki farklı kabuk malzemeden oluşan mikrokapsül tipinin mekanik ve tribolojik davranışlarda küçük varyasyonlu sonuçlar verdiği görülmüş ve her ikisi de tribolojik uygulamalar için uygun bulunmuştur [7].
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Şekil 2. MF ve PU ile hazırlanan farklı yağ konsantrasyonlarında mikrokapsül içeren POM örneklerinin sürtünme katsayıları ve aşınma oranları [7]
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Şekil 3. MF ve PU ile hazırlanan farklı yağ konsantrasyonlarında mikrokapsül içeren PBT örneklerinin sürtünme katsayıları ve aşınma oranları [7]
Zhenxiang Yang ve arkadaşları tarafından yapılan çalışma konusu; su ile yağlanan rulmanlar genellikle düşük hızlı çalışma koşullarında yüksek aşınmaya maruz kalır. Geleneksel yağla yağlanan rulmanlar yağlama yağını denize sızdırabilir ve bu da deniz çevresinin ciddi şekilde kirlenmesine neden olur. Su ile yağlanan rulmanlar, çevre dostu olmaları ve yağ ile yağlanan rulmanlara göre daha ucuz olmaları nedeniyle gemi tahrik sisteminin önemli bir parçasıdır. Sonuç olarak, bunların iyileştirilmesiyle ilgili birçok araştırma çalışması başlatılmıştır. Malzemelerin tribolojik özelliklerini iyileştirmek için mikrokapsüllenmiş yağlayıcıların kullanılması, bir rulmandaki sürtünmeyi ve aşınmayı azaltmak için yararlı bir yöntemdir. Kompozit malzemelerin geliştirilmesi, suyla yağlanan rulmanların tribolojik özelliklerini iyileştirmek için mükemmel kendinden yağlama kabiliyetine sahip sistemleri tanımlamaya yönelik yeni malzeme araştırmalarını teşvik etmiştir. Kauçuk, UHMWPE, yüksek yoğunluklu polietilen (HDPE) ve termoplastik poliüretan (TPU) dahil olmak üzere çeşitli polimerler, üstün darbe direnci, korozyon direnci ve kolay hazırlanmaları nedeniyle su ile yağlanan yatak malzemeleri olarak yaygın şekilde uygulanmıştır.
Rapor edilen bu çalışmada, üre-formaldehit reçinesi kabuÄŸu ile kaplanmış palmityl palmitat mikrokapsülleri yerinde polimerizasyon ile hazırlanmış. Mikrokapsüller ve UHMWPE, mikrokapsüllerin kütle fraksiyonlarının %0, %5, %10 ve %15 olarak eklenmiÅŸtir. Mikrokapsül/UHMWPE kompozitleri düşük hızlarda normal veya ağır yükler altında kalay-bronz disklere karşı aşındırılarak sürtünme testleri gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir. Deneysel sonuçlar, mikrokapsüllerin UHMWPE'ye eklenmesinin sürtünme katsayısını düşürdüğünü, aşınma kaybını azalttığını ve kompozitlerin aşınma yüzeyi morfolojisini optimize ettiÄŸini ve sonuç olarak tribolojik özelliklerini geliÅŸtirdiÄŸini göstermiÅŸtir [10]. Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Åžekil 4. Farklı kompozitlerin 0,9 MPa ve (a) 50 r/min, (b) 150 r/min ve (c) 250 r/min 'daki sürtünme katsayısı deÄŸiÅŸimi ve (d) Ortalama sürtünme katsayısı. [10] Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Åžekil 5. Kompozit numunelerin (a) 0,5 MPa ve (b) 0,9 MPa yükteki kütlesel aşınma kaybı [10] Â
3. SonuçlarÂ
Günümüzde mühendislik termoplastikleri alanında her geçen gün tribolojik uygulamaların önemi artmaktadır. Triboloji; sürtünme, aşınma ve yağlama konularını kapsar aynı zamanda birçok farklı endüstride de ürünlerin geliştirilmesine destek olur. Malzemenin tribolojik özellikleri, nihai ürün kalitesini etkilediği gibi proses ve ekipman verimliliği için de oldukça önemlidir. Bu noktada sürtünme oranını azaltmak ve enerji tasarrufu yapmak için dış ve iç yağlayıcılar kullanılır. Bir sıvı iç kaydırıcının polimere ilavesinde dispersiyon güçlükleri meydana gelir, katı yağlayıcıların polimere dahil edilmesinde ise, yüksek yüzey enerjisi sebebi ile yüzeyde topaklaşma olabilir. Bu nedenle günümüzde tribolojik davranışları iyileştirmek için yeni uygulamalar araştırılmaktadır. Mikrokapsül uygulamaları, bu noktada oldukça umut vadetmektedir. Polimere yağlayıcı içeren mikrokapsüllerin eklenmesi ile polimer yüzeyine yükleme yapıldığında mikrokapsüllerin açılarak yağlayıcıları sürtünme yüzeyine bırakması prensibi ile sınır yağlama filmi oluşturmaya yardımcı bu uygulama, kapsüllemede kullanılan kabuk malzeme ile de yüksek sızdırmazlık sağladığı gibi malzeme kayıplarını da minimuma indirir. Endüstriyel ölçekli kullanımlarda da maliyet iyileştirmesi sağlar. Farklı araştırmalar incelendiğinde de görülmüştür ki çeşitli polimer matrisli, kendinden yağlamalı kompozit kaplamalardaki farklı oranda yağ içeren mikrokapsül varlığı; aşınma oranı ve sürtünme katsayısında kayda değer bir düşüş sağlaması ile umut vadetmektedir.
KAYNAKLAR
[1] Xiao, S.; Sue, H. -J. Effect of molecular weight on scratch and abrasive wear behaviors of thermoplastic polyurethane elastomers. Polymer 2019, 169, 124– 130.
[2] Reza GHEISARI, Mariela VAZQUEZ, Vasilis TSIGKIS, Ali ERDEMIR, Karen L WOOLEY, Andreas A POLYCARPOU Microencapsulated paraffin as a tribological additive foradvanced polymeric coatings.Â
[3] B. Mu, Z. Jiang, B. Yang, J. Cui, X. Wang, J. Guo, X. Bao, L. Chen, Tribological and Mechanical Properties of PBT Composites with Microcapsules and Potassium Titan-ate Whiskers, Polym Eng Sci, (2018).Â
[4] Pedro Bandeira, Judith Monteiro, Anto´nio Monteiro Baptista, Ferna˜o D. Magalha˜es, Tribological Performance of PTFE-based Coating Modified with Microencapsulated [HMIM][NTf2] Ionic Liquid, Springer Science+Business Media New York 2015
[5] Lin ZHANG, Guoxin XIE, Shuai WU, Shiguang PENG, Xiaoqing ZHANG, Dan GUO, Shizhu WEN, Jianbin LUO, Ultralow friction polymer composites incorporated with monodispersedNoil microcapsules
[6]Â Â Ping-Ping Gao, Zhao-Bo Sun, Ya-Jie Mao, Mingwang Pan , Xu Ji , Jian-Hua Tang , Kun Dai , Hao Lin , Gan-Ji Zhong , Zhong-Ming Li a Tribological performances and self-lubricating mechanism of monomer casting nylon-6 composite coatings containing lube base oil-loaded microcapsules, Progress in Organic Coatings 160 (2021) 106528Â
[7] Moritz Grünewald, Alexandra Latnikova, Katrin Hohmann, Anne Sän-ger, Johannes Rudloff , Michael Bosse, Thomas Hochrein, Martin Bastian, Tribological and mechanical properties of lubricant filled microcapsules in thermoplastic composites
[8] Haiyan Li, Yingjie Ma, Zhike Li, Yexiang Cui, Huaiyuan Wang, Synthesis of novel multilayer composite microcapsules and their application in self-lubricating polymer composites, Composites Science and Technology 164 (2018) 120–128
[9] N.W. Khun, H. Zhang, J.L. Yang, E. Liu Tribological performance of silicone composite coatings filled with wax-containing microcapsules
[10] Zhenxiang Yang , Zhiwei Guo , Zongrong Yang , Chaobao Wang , Chengqing Yuan, Study on tribological properties of a novel composite by filling microcapsules into UHMWPE matrix for water lubrication, Tribology International 153 (2021) 106629
Â
Zeynep ÇOKKIR
Â
EPSAN Plastik, R&D Engineer
Â