Kalite Yönetim Sistemleri ve Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi -1-
- JACOM_CONTENT_CREATED_DATE_ON
- JACOM_CONTENT_WRITTEN_BY
Özet
Hızla gelişen teknoloji ve insanların mal ve hizmetlerden beklentilerinin değişmesiyle beraber mal ve hizmet sunan firmaların buna ayak uydurması ve sistemlerini entegre etmesi pazarda rekabetçi olarak kalabilmesi açısından önemlidir.
Akıllı malzemelerin üretimlerde yer almaya başlaması, firmaların süreçlerini yazılım sistemleri üzerinden kontrol etmesi hatta otomasyon üretim hatlarının yaygınlaşmasıyla üretim kalitelerinin kontrolü önem kazanmıştır.
Kalite yönetim sistemleri (KYS) firmalara uluslararası piyasalarda belirlenmiş özelliklerde mal ve hizmet sağladıklarını belgelemelerini sağlar. Firmalar müşteri memnuniyetini sağlamak ve ürünlerinin yaşam döngüsünü takip edebilmek için kalite yönetim sistemleriyle dizayn, mühendislik, üretim, tedarik zinciri ve bakım – onarım süreçlerini entegre eder.
Firmaların çoklu teknolojiler, tedarikçiler ve farklı malzeme çeşitleri kattıkları mal ve hizmetlerini küresel alanda yönetmesi, yeniliklere uyum sağlaması ve mal-hizmet karlılıklarını üst düzeye çıkartması gereklidir. Yaşam Döngüsü Yönetimi (PLM) uygulaması firmaların kurduğu organizasyonun beraber çalışması ve süreçlerinin yönetiminin kontrolünü sağlar.
Çalışmanın giriş kısmında yeni ürün tasarlayan firmalar için PLM’ nin önemi ve kullanım amaçlarından bahsedilmektedir.
Firmaların KYS ile sahip olacağı yönetim bakış açısı anlatılmaktadır. KYS nin gelişen teknolojiyle beraber dijitalleşmesinden bahsedilmektedir.
Kalite yönetim sisteminin süreçlerinin ürün yaşam döngüsü kavramlarıyla entegrasyonundan bahsedilir ve bu süreçlerde PLM’ nin katacağı değerler vurgulanmaktadır.
Gelişen üretim teknolojileri ve KYS sistemi kullanan güç jeneratörleri üreten bir işletmede yapılan çalışma örneği yer almaktadır. Yaşam döngüsü entegrasyonuyla ilgili faydaların ölçümü, satış sonrası/bakım aşamalarına odaklanılmıştır.
1.Giriş
PLM (Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi), firmalara sunduğu mal ve hizmeti yaşam döngüsü süresince ve küresel alanda yönetmelerini sağlayıp yenilikçi bakış açısı ve hız kazanmalarına, mal / hizmet karlılıklarını en üst düzeye çıkartmalarına imkân sunar.
Geleneksel rekabet unsurları olarak şimdiye kadar maliyet / kalite / zamanın üçgeni varsayılmıştır. PLM’in en önemli hedefi geleneksel üçgenin yanı sıra ilave yönetimsel ve teknolojik kavramları da ortaya koymasıdır. PLM uygulanmasının ana amacı firmaları geleneksel rekabet ortamlarından sıyırarak rekabetçi sayılacakları diğer unsurlara ve teknolojiye dikkatleri çekebilmektir. PLM yeni bir yaklaşım biçimini temsil etmektedir.
Günümüz çalışma imkanlarında firmalar esnek çalışmalar yapabilmekte, üretim ve tasarım alanlarını birbirinden ayrı yöneterek ve küresel olarak her yerden çalışma ortamlarına ulaşım sağlamaktadır. PLM sayesinde projelerin tasarımıyla, çalışma grupları farklı ülkelerde bile ortak çalışma yürütmektedir.
PLM’ nin en yaygın kullanıldığı sektörler hızla gelişen teknolojilere uyum sağlayan, aynı zamanda yeni teknolojilerin geliştirilmesini sağlayan sektörlerdir. Üretimde teknoloji gereksinimi yüksek kompleks sistemlere sahip firmalar yaygın olarak PLM teknolojisi kullanır.
PLM teknolojileri üretim yöntemlerinin tanımlanmasını ve devreye alınması, bütün iş süreçlerinin veri toplama merkezi aracılığıyla bilgi toplanmasını ve yapay zekâ yöntemlerinin uygulanmasını sağlar. Firmalar yeni ürünlerinin dizaynından pazara sunulmasına kadar her aşamasında kolayca bilgiye sahip olur ve pazara girmekte hız kazanır. PLM kullanan firmalar kaynaklarını takip ederek maliyetlerini kontrol altına alır ve karlılığını arttırabilir. PLM ile olası üretim aksaklıkları ve oluşabilecek hatalar, gecikmeler önceden fark edilerek müdahale edilebilmektedir. Pazara ürün sunarken kalite ve zaman kazandırır.
ÜRGE süreçlerinin değişmez hedefi daha kaliteli ve güvenilir ürünlerdir. Firmaların hedefi daha kısa zamanda ve maliyeti daha düşük üretim geliştirmektir, böylece rekabet gücünün de korunması söz konusudur. Üretimler artık birçok ana veya yan sanayiinin eş zamanlı çalışmasına ihtiyaç duymakta ve bu yüzden ekipler arası koordinasyon zorunlu hale gelmektedir.
Ürün geliştirme sürecinde AR-GE, ÜR-GE birimleri birlik olmasının yanında, ürün geliştirme sürecine katılan satın alma, kalite kontrol , değişiklik yönetimi vb. süreçlerin bilgi akışı ve veri paylaşımı PLM ile sağlanır. Hizmet veya malın zamanında, istenilen kalitede ve maliyette ortaya çıkarılabilmesi için tüm birimlerin beraber çalışması gereklidir.
Maliyet ve üretim sürelerinin yanı sıra dizayn, sanal üretim hatları, sanal fabrikasyon modelleri , daima aynı kalitede ürün ve üretim yöntemlerinin geliştirilmesi de PLM sayesinde yapılır.
2.Kalite Yönetim Sisteminin Anlamı
Kalite Sistemi Yönetimi belgelerine olan ilgi firmaların bulunduğu pazardaki payını arttırma isteği, performans iyileştirme çalışmaları, üretim süreçlerini yenileme ve geliştirme istekleri, kurumsallaşma çabaları, Pazar baskısı ve müşteri talebinin değişmesi gibi çeşitli sebeplerle artmıştır.
Firmalar değişen teknoloji ve yönetimsel şartlara uyum sağlayabilmek ve rekabet ortamında söz sahibi olmak için iyi bir yönetim sistemine ihtiyaçları vardır. Dünya çapında ürünlerini tanıtmak için firmalar uluslararası bir kalite yönetim sistemi uygulaması başlamıştır. Global çapta en yaygın olarak ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi standartlarını uygulanmaktır.
ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi, müşteri istek ve ihtiyaçlarını mevzuat şartlarına uyarak karşılaması ve müşteri memnuniyetinin artırılmasını öngören dünyaca kabul görmüş bir yönetimi sistemi biçimidir. ISO 9001 diğer yönetim sistemlerinin de temelini oluşturduğundan işletmelere rekabete katılması ve yönetim sistemlerini geliştirme ve iyileştirme faaliyetleri açısından fırsat verir.
Kalite yönetimi bir kuruluşun, üretim süresince aynı ürün ve hizmet kalitesini sunması için üretim yöntemleri ve kaynaklarının denetlenmesini sağlar. Sadece ürün ve hizmet kalitesine değil yönetimsel iyileştirme yollarını da sağlar.
Kalite yönetim sitemi, bu prensipleri uygulayan tüm birimleri bir arada tutan ve denetleyen sistemdir (Şekil 1). Bu birimler ürün geliştirme yapan ve PLM sistemine sahip firmaların iş birliği yapması gereken birimleriyle aynıdır.
Bu prensipler; Müşteri odaklılık, Liderlik, Çalışanların Yönetime Katılımı, Süreç Yaklaşımı, Yönetimde Sistem Yaklaşımı, Sürekli İyileştirme, Karar Verme, Tedarikçi Seçimi ve Değerlendirmesidir.
KYS yazılanı anlama ve uygulama üzerine kuruludur. ISO 9001’in temeli ‘Plan, Do, Check, Act’ bu anlayış tüm yönetimsel alanlara uygulanabildiğinde, etkili bir yönetim sistemi sağlar. ISO 9001 standardı, firmalara sistemin içinde zorunluluk şartı koymaz, nasıl uygulanacağını firmalara bırakarak sadece standart şartlarını karşılayabilmeyi amaçlar.
Şekil 1: Kalite Yönetim Sisteminin Üretim Faaliyetinde Kapsamı (2)
2.1. Kalite Yönetim Sisteminin Dijitalleşmesi
Endüstri 4.0; sanayi devrimiyle, akıllı üretimle ilgili hala geliştirilme aşamasında bulunan yazılım programlarıdır. Nesnelerin internetinin gelişmesiyle üretim hatları ve süreçlere ait ana makine hatlarının ve alt sistemlerin veri merkezi aracılığıyla entegrasyonu sağlanabilir. Üretimi yapay zekayla, sensörlerle, yani akıllı algılayıcılarla yönlendirerek, bilgisayar programlarıyla kontrol ederek üretimin kısmi veya tam otomasyonu sağlanabilir.
Kısaca Endüstri 4.0, geleceğin üretim teknolojisi diye tanımlanmaktadır. Aynı üretim bantlarından farklı ürünlerin hızlı ve esnek, akıllı ve otomatik üretime imkân sağlayan bir üretim teknolojisidir.
Nesnelerin interneti, dijital üretim hatları ve yapay zekâ teknolojilerinin gelişmesiyle akıllı fabrikaların sayısı artmaktadır. Endüstri 4.0 ile birlikte PLM uygulamaları da sektörde daha hızlı yaygınlaşmaktadır.
Gelişen üretim sistemleriyle birlikte kalite yönetim sistemleri buna ayak uydurmaktadır. Kalite Yönetim Sistemleri Doküman üzerine kurulu sistemlerdir, artık dijitalleşme yoluna girmektedir.
Kalite 4.0, üreticilerin üretim sürecince kalite standartlarını geliştirme, yönetme ve koruma şekillerini değiştiren teknolojileri içerir. Kalite 4.0, üreticileri sürekli iyileştirmeye ve genel iş performansını iyileştirilmesi ve kaliteyi yönetmek amacıyla yeni teknolojileri geleneksel sistemlerle entegre eder. Kalite 4.0 yaklaşımında kullanılan kilit teknolojiler tipik olarak Endüstri 4.0 teknolojileri ile aynıdır. Özellikle tedarikçilerin ürettiği parçaların kontrollerinde ve sisteme dahil edilmesinde gelişen teknolojiden yararlanılır. Lazer teknolojisi dahil edilerek yapılan ölçümlere göre üretim ve montaj hatlarına dahil edilir.
Dijital çağa ayak uydurmak için yeni teknolojiler önem kazanmasına rağmen, firmaların kapsamlı KYS (Kalite Yönetim Sistemi) teknolojisi çözümlerini içeren bir kalite yönetimi stratejisi olmalıdır.
Kalite4.0’ın uygulanmasına geçilmeden önce daha yaygın kullanılan SAP, ERP gibi yönetimsel yazılımlara KYS dahil edilmektedir.
Kalite Sisteminin yazılım programı içinde kullanılmasına örnek;
Kurumsal kaynak planlama (ERP), işletmelerin muhasebe, tedarik, proje yönetimi, risk yönetimi ve tedarik zinciri işlemleri gibi günlük iş faaliyetlerini yönetmek için kullandığı bir yazılımdır. PLM ile yeni bir ürünün dizaynını yönetirsiniz. Üretime hazır olduğunda, PLM üretilecek mal ve hizmet ilgili tasarım, üretim, tedarik, kaynaklar gibi tüm bilgileri içerecektir. Veriler daha sonra ERP' ye aktarılır, böylece ürünü üretmekle ilgili kaynaklar yönetilir. ERP sisteminde kaynak planlama sürecinde bir değişiklik meydana gelirse, bu bilgiler PLM' ye doğrudan aktarılır. Kalite Yönetimi de ERP yazılımında yer almaktadır.
Uluslararası pazarda yer alan Mercan Makine işletmesinde bunun uygulaması yapılmaktadır. ISO 9001 KYS sistemi ERP ile entegre edilmiştir. Her hatta çalışan personel için üretim hatlarına yerleştirilen barkod okuyucu sistemler üzerinden İş Akışı sağlanmaktadır. Uygunsuzluk Yönetimi de barkod sistemine dahil edilmiş olup, personel performansı değerlendirmesi de bu sistem üzerinden yapılmaktadır.
Bunun gibi birçok firmada yazılım üzerinden Kalite Yönetimi sağlanmaktadır, sadece ERP değil kendi geliştirdikleri yazılımlar üzerinden de yönetilmektedir.
Sanayisi gelişip, SANAYİ 4.0 uygulamaları için projeler yürüten Siemens, Bosch gibi firmalar Türkiye’deki üretim fabrikalarında bu teknolojiyi uygulamaya başlamıştır. Benzer uygulamalar otomotiv firmalarında da gözlenmektedir. Global firmaların bu uygulamaları sanayisi gelişmekte olan ülkelerde sistemlerin tanınmasını sağlamaktadır. Hem bu sistemlerde çalışan personellerin geliştirilmesinde hem de yaygın kullanımını sağlamaktadır.
Bu bağlantı ile yurtiçi ve yurtdışı katılımcılar, paydaşlar, tedarikçiler ilgili üretim safhalarını yerinde ve anında ekrandan izleyebildikleri gibi, müdahale etme, fikir alışverişinde bulunma imkânına sahip olmaktadırlar.
7. Kaynaklar
1.Matteo M. Savino , Gaetano Nicchiniello and Abdelaziz Bouras – Toward a structured approach for the integration of Lifecycle Requirements in Quality Management Systems.
2.https://www.botsnbrains.com/iso-13485-quality-management-system/
3.https://rockwellconsults.wordpress.com/2014/11/05/3-plm-and-iso-9001-what-does-it-mean/
4.https://www.arenasolutions.com/wp-content/uploads/does-quality-management-belong-in-plm.pdf
5.Celal Bayar Üni. Fen Bilimleri Ens. Makina Mühendisi M. Fatih Karahan
https://docplayer.biz.tr/1017206-Celal-bayar-universitesi-fen-bilimleri-enstitusu-titresim-analizi-ile-makinalarda-ariza-teshisi-yuksek-lisans-tezi.html
6.Ege Üniversitesi PLM Proje Grubu- Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi (PLM) / https://egeplm.ege.edu.tr/files/egeplm/icerik/PLM-Makale-Plastik-Ambalaj-2015.pdf
7.Özden, H. 2016. “Endüstriyel Mal ve Hizmet Üretimlerinde PDM, PLM Uygulamaları,” Mühendis ve Makina, cilt 57, sayı 672, s. 34-43
8.Özden, H., ‘‘Ege Üniversitesinde PLM ve Laser Laboratuvarların Kurulma Faaliyetleri, Bilgilendirme Seminer Sunumu’’ EÜ, Makine Müh. Bölümü, 2013.
9.Sayer, S., Ülker, A. 2014. “Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi,” Mühendis ve Makina, cilt 55, sayı 657, s. 65-72.
Prof.Dr.Semih Ötleş a,b, Özlem Kanneci Yeşilçimen a,c
aEge Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi Anabilim Dalı
bEge Üniversitesi, Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi (PLM) Mükemmeliyet Merkezi
cKalite Müdürü, Propenta Çelik
***Makalenin 2.bölümü 278 Aralık sayımızda yayınlanacaktır.
