Aseptik ambalajlama
- JACOM_CONTENT_CREATED_DATE_ON
- JACOM_CONTENT_WRITTEN_BY
Aseptik ambalajlama, gıda maddesi ile ambalaj malzemesinin ayrı ayrı steril hale getirildikten sonra steril bir ortamda bir araya getirilmesi ve hermetik olarak kapatılması işlemidir. Sterilizasyon, gıda malzemesinde bulunan mikroorganizmaların öldürülmesi veya bulunma olasılığının 1 milyon defa azaltılmasıdır.
Aseptik ambalaj teknolojisi geleneksel konserve ile gıda işlemeden farklıdır. Konserve işleminde süreç, ürünün dolum öncesi enzim deaktivasyonunu sağlayacak işlemle başlar. Daha sonra ürün ambalajın içine konulup kapatıldıktan sonra, birlikte ısıl işleme tabi tutularak sterilize edilmektedir. Bu nedenle, aseptik dolum olarak kabul edilemez. Aseptik ambalaj dolum işleminden önce sterilize edilen ambalajdır. Bu ambalajın içine çok yüksek sıcaklıkta (UHT) işlem gören ürün konulmaktadır. Bu işlem sonucunda, mikro organizmalardan arındırılmış ürünün steril ambalaj malzemesine konularak yapılan aseptik ambalaj ürünün raf ömrünü arttırmakta ve pazarda yer alma süresini uzatmaktadır.
Pratikte, aseptik ambalaj teknolojisi uygulamasının iki özel alanı vardır:
-Ön sterilizasyon yapılmış ve steril ürün ambalajlanması (süt, meyve suyu, çorba, sos ve tatlı vb.),
-Mikroorganizma enfeksiyonundan kaçınılacak sterilizasyon yapılmamış ürünlerin ambalajlanması (yoğurt gibi).
Ülkemizde yaygın olarak kullanılan UHT süt ambalajlama sistemi aseptik ambalajın en çok kullanılanlarından biridir. Bu sütün üretiminde süt 1420C sıcaklıkta 2-3 s ısıl işleme tabi tutularak sterilize edilmektedir. Diğer taraftan ambalaj malzemesi bobinden açılarak düz olarak 700C’ye ısıtılmış %30 derişimde hidrojen peroksit (H2O2) banyosundan yaklaşık 6 saniyede geçirilerek sterilize edilmektedir. Ambalaj malzemesi daha sonra sıcak havadan geçirilerek H2O2 kalıntıları uzaklaştırılmaktadır.
Gıda maddesi ile ambalaj malzemesinin steril hale getirilmesinin yanı sıra dolum işleminin steril ortamda yapılması ve üretim süreci sırasında dolum ve yapıştırma makine sisteminin steril olması gerekir. Bu sterilizasyon sıcak hava ve buhar ile veya H2O2 kullanılarak kimyasal sterilizasyon yapılmaktadır.
Aseptik ambalajlamanın avantajları:
Aseptik ambalajlamada geleneksel gıda koruma işlemlerinde uygulanan yüksek sterilizasyon sıcaklığına dayanamayacak plastik ambalaj malzemelerinin kullanılması mümkün olabilmektedir.
Düşük sıcaklıkta uzun süre sterilizasyon yerine yüksek sıcaklıkta çok kısa sürede sterilizasyonun gerçekleşmesi, gıdanın beslenme öğelerinde kaybı azaltmaktadır.
Özel soğuk zincir uygulamasına gerek duyulmadan gıdaya uzun raf ömrü sağlamaktadır.
Diğer sistemlere göre daha az enerji kullanılmakta olduğundan çevre boyutlarına önemli olumlu katkısı olmaktadır.
Tablo 1 Sıvı aseptik işlemlerinde kullanılan Isı Değişim Sistemlerinin Özellikleri
|
Cihaz Tipi |
Ürün |
Aroma |
Enerji |
|
|
|
|
Kalitesi |
tutma |
tasarrufu |
Maliyet |
Yer |
|
Buhar Enjeksiyon/ Infüzyon |
Mükemmel |
Hayır |
Zayıf |
Yüksek |
Zayıf |
|
Plaka Isı Değiştirici |
İyi |
Evet |
Mükemmel |
Düşük |
Mükemmel |
|
Tübik: • Küçük • Geniş |
Orta Zayıf |
Evet Evet |
Zayıf Zayıf |
Orta Düşük |
İyi Zayıf |
|
Yüzey Süpürme |
İyi |
Evet |
Çok Zayıf |
Çok Yüksek |
Yüksek |
[Kaynak : Dinnage (1983)]
|
|
Engelleme Özelliği |
|
Dayanıklılık |
||||
|
Malzeme |
Oksijen |
Nem |
Işık |
Yapışma |
Bükülme |
Yırtılma |
Delinme |
|
Karton |
|
|
✓ |
|
✓ |
|
|
|
Alüminyum Folyo |
✓ |
✓ |
✓ |
|
|
|
|
|
Metalize Film |
✓ |
|
✓ |
|
|
|
|
|
Etilen Akrilik Asit (EAA) |
|
|
|
✓ |
|
|
✓ |
|
LDPE |
|
✓ |
|
✓ |
|
|
|
|
LLDPE |
|
✓ |
|
✓ |
|
✓ |
✓ |
|
Naylon |
|
|
|
|
|
✓ |
✓ |
|
Polipropilen |
|
✓ |
|
✓ |
|
✓ |
|
|
Polistiren |
|
|
|
|
✓ |
|
|
|
Poliviniliden Klorür |
✓ |
✓ |
|
|
|
|
|
|
Etilen Vinil Alkol |
✓ |
|
|
|
|
|
|
[Kaynak: Aseptic Packaging by Frank A. Paine]
Hasan Salih ACAR
Y. Gıda Tek. Kimyager
FASD Genel Sekreteri
