Sunday, Dec 29th

Last updateFri, 13 Dec 2024 12pm

You are here: Home News Makale Aseptik ambalajlama

FU CHUN SHIN (FCS) - PLASTİK ENJEKSİYON MAKİNELERİ

Aseptik ambalajlama


Aseptik ambalajlama, gıda maddesi ile ambalaj malzemesinin ayrı ayrı steril hale getirildikten sonra steril bir ortamda bir araya getirilmesi ve hermetik olarak kapatılması işlemidir. Sterilizasyon, gıda malzemesinde bulunan mikroorganizmaların öldürülmesi veya bulunma olasılığının 1 milyon defa azaltılmasıdır.   

 

Aseptik ambalaj teknolojisi geleneksel konserve ile gıda işlemeden farklıdır. Konserve işleminde süreç, ürünün dolum öncesi enzim deaktivasyonunu sağlayacak işlemle başlar. Daha sonra ürün ambalajın içine konulup kapatıldıktan sonra, birlikte ısıl işleme tabi tutularak sterilize edilmektedir. Bu nedenle, aseptik dolum olarak kabul edilemez. Aseptik ambalaj dolum işleminden önce sterilize edilen ambalajdır. Bu ambalajın içine çok yüksek sıcaklıkta (UHT) işlem gören ürün konulmaktadır. Bu işlem sonucunda, mikro organizmalardan arındırılmış ürünün steril ambalaj malzemesine konularak yapılan aseptik ambalaj ürünün raf ömrünü arttırmakta ve pazarda yer alma süresini uzatmaktadır. 

Pratikte, aseptik ambalaj teknolojisi uygulamasının iki özel alanı vardır:

-Ön sterilizasyon yapılmış ve steril ürün ambalajlanması (süt, meyve suyu, çorba, sos ve tatlı vb.),

-Mikroorganizma enfeksiyonundan kaçınılacak sterilizasyon yapılmamış ürünlerin ambalajlanması (yoğurt gibi).   

Ülkemizde yaygın olarak kullanılan UHT süt ambalajlama sistemi aseptik ambalajın en çok kullanılanlarından biridir. Bu sütün üretiminde süt 1420C sıcaklıkta 2-3 s ısıl işleme tabi tutularak sterilize edilmektedir. Diğer taraftan ambalaj malzemesi bobinden açılarak düz olarak 700C’ye ısıtılmış %30 derişimde hidrojen peroksit (H2O2) banyosundan yaklaşık 6 saniyede geçirilerek sterilize edilmektedir. Ambalaj malzemesi daha sonra sıcak havadan geçirilerek H2O2 kalıntıları uzaklaştırılmaktadır.

Gıda maddesi ile ambalaj malzemesinin steril hale getirilmesinin yanı sıra dolum işleminin steril ortamda yapılması ve üretim süreci sırasında dolum ve yapıştırma makine sisteminin steril olması gerekir. Bu sterilizasyon sıcak hava ve buhar ile veya H2O2 kullanılarak kimyasal sterilizasyon yapılmaktadır. 

Aseptik ambalajlamanın avantajları:

Aseptik ambalajlamada geleneksel gıda koruma işlemlerinde uygulanan yüksek sterilizasyon sıcaklığına dayanamayacak plastik ambalaj malzemelerinin kullanılması mümkün olabilmektedir. 

Düşük sıcaklıkta uzun süre sterilizasyon yerine yüksek sıcaklıkta çok kısa sürede sterilizasyonun gerçekleşmesi, gıdanın beslenme öğelerinde kaybı azaltmaktadır. 

Özel soğuk zincir uygulamasına gerek duyulmadan gıdaya uzun raf ömrü sağlamaktadır.

Diğer sistemlere göre daha az enerji kullanılmakta olduğundan çevre boyutlarına önemli olumlu katkısı olmaktadır.

Tablo 1 Sıvı aseptik işlemlerinde kullanılan Isı Değişim Sistemlerinin Özellikleri

Cihaz Tipi

Ürün

Aroma

Enerji

 

 

 

Kalitesi

tutma

tasarrufu

Maliyet

Yer

Buhar Enjeksiyon/ Infüzyon

Mükemmel

Hayır

Zayıf

Yüksek

Zayıf

Plaka Isı Değiştirici

İyi

Evet

Mükemmel

Düşük

Mükemmel

Tübik:

 • Küçük

• Geniş

Orta

Zayıf

Evet

Evet

Zayıf

Zayıf

Orta Düşük

İyi

Zayıf

Yüzey Süpürme

İyi

Evet

Çok Zayıf

Çok Yüksek

Yüksek

 [Kaynak : Dinnage (1983)]

Aseptik ambalaj malzemesi ve ekipmanların sterilizasyonu:
 
Aseptik ambalaj malzemesi ve ekipmanların sterilizasyonunda ısı, kimyasal ve radyasyon tek başlarına veya birlikte kullanılmaktadır. 
 
Başlangıçta sterilant olarak ısıl işlemlerin doğal uzantısı olarak ısı kullanılmıştır. Genellikle sıcak sudan sağlanan nemli ısı veya basınç altında doymuş buhar ile sterilizasyon yapılmaktadır. Bunun nedeni kuru ısı direnci yüksek endosporlardır. 
 
Kimyasal sterilant olarak önemli ölçüde hidrojen peroksit kullanımı görülmektedir. Sterilant olarak çeşitli asitler, etil alkol, etilen oksit ve perasetik asit gibi kimyasallarda kullanılmaktadır. 
 
Radyasyon sterilizasyonu, özellikle asitli gıdaların aseptik dolum ve ambalajlamasında Gamma-ışınları ile yapılmaktadır. Yaklaşık olarak 1.5 Mrad doz kullanılmaktadır.
Azda olsa aseptik sistemlerde Ultraviyole (UV-C) ışık kullanılabilmektedir.
 
Isıl kapatma:
 
Aseptik ambalaj malzemesi ısı kullanılarak hermetik olarak kapatılır. Dışarı ile ilişkiyi kesen bu kapatma aseptik olarak ambalajlanan ürünün tekrar kirlenmesinin ve mikroorganizma ile yüklenmesinin önlenmesidir. Bu nedenle, yapışma bütünlüğü ve yapışmanın performansı özel önem arz etmektedir.
 
Ambalaj malzemesi:
 
Çok çeşitli ambalaj malzemeleri ve ambalaj şekilleri aseptik olarak doldurulabilmektedirler:
 
Karton kutular,
 
Torba ve poşetler,
 
Kaplar ve tepsiler (EVOH engelleyicili çok katlı malzemeler),
 
Şişe ve kavanozlar (cam),
 
Metal kaplar,
 
Plastik kaplar (PP/ EVOH/PP gibi yapılar) 
 
Tablo 2 Bazı Aseptik Ambalaj Malzemelerinin İşlevsel Nitelikleri
 

 

Engelleme Özelliği

 

Dayanıklılık

Malzeme

Oksijen

Nem

Işık

Yapışma

Bükülme

Yırtılma

Delinme

Karton

 

 

 

 

 

Alüminyum Folyo

 

 

 

 

Metalize Film

 

 

 

 

 

Etilen Akrilik Asit (EAA)

 

 

 

 

 

LDPE

 

 

 

 

 

LLDPE

 

 

 

Naylon

 

 

 

 

 

Polipropilen

 

 

 

 

Polistiren

 

 

 

 

 

 

Poliviniliden Klorür

 

 

 

 

 

Etilen Vinil Alkol

 

 

 

 

 

 

 [Kaynak: Aseptic Packaging by Frank A. Paine]

Hasan Salih ACAR

Y. Gıda Tek. Kimyager

FASD Genel Sekreteri