MWE Tutum Belgesi: Döngüsel Ekonomide AB Plastik Stratejisi
Avrupa’nın atık konusunda kamusal sorumluluğu temsil eden çatı örgütü MWE (Municipal Waste Europe)’un hazırlayarak kamuoyu ile paylaştığı “Döngüsel Ekonomide AB Plastik Stratejisi” belgesini sizlerle paylaşıyoruz.
21. yüzyıl ekonomimizin çok önemli bir parçasını oluşturan plastik, artık büyük bir çevre problemi haline gelmiştir. Plastik ambalaj malzemelerindeki çeşitlilik ve günlük atık akışına karışan plastik ambalaj sayısı nedeniyle özellikle ambalaj alanında yaşam süresi, onarılabilirlik, tekrar kullanılabilirlik ve geri dönüştürebilirlik konusunda ele alınması gereken problemler olduğu için plastik atık, kaynak ve atık yönetimi konusunda güçlüklere yol açmaktadır. Bu durum atık toplama sistemlerini zorlamakta ve etkili bir atık toplama ve bertaraf sistemi olmayan ülkelerde bu plastik ambalajlar çok kolay şekilde karasal ve denizel çöp haline gelmektedir. Aslında teknik olarak geri dönüştürülebilir olsa bile böyle bir durumda plastik ambalaj, geri dönüştürme tesisine ulaşmadığı için etkili şekilde geri dönüştürülemez.
Problemleri düzeltmek için gerekli olan eylemler:
1. Ambalajların etkili şekilde ayrı toplanması: Temiz, geri dönüştürülebilir akışlar elde etmek için atıkların ayrı toplanmasına gerekli yatırımın çekilmesi, ancak görevlerin netleşmesi ve GÜS’ün maliyetleri tam olarak üstlenmesi ile mümkün olacak. GÜS ayrıca depozito iade programları kullanılarak veya ülkelerin tercihine göre bunları birleştirerek de uygulanabilir.
2. Tüm plastikler geri dönüştürülecek şekilde tasarlanmalıdır: Şu anda piyasada 27 baz polimer ve bunların sonsuz sayıda kombinasyon ve varyasyonları mevcuttur, çoğu da tek kullanımlık ürünlerde kullanılmaktadır. Bu polimer çeşitliliği ve bunların her gün atık akışına katılması belediyeler için toplama, ayırma ve geri dönüşümün en pahalı yönüdür. MWE hızlı tüketim ürünlerinde kullanılan polimer tiplerinde sınırlama yapılmasını ve bu tür ürünler için kullanılan tüm polimerlerin maliyet-etkin ayırma ve geri dönüşüme uygun bir şekilde tasarlanmasını önermektedir.
3. CO2 konusunda dikkate alınması gerekenler: Fosil yakıtlardan birincil plastik malzeme elde edilmesi konusu, üretimleri sırasında salınan aşırı CO2 miktarı göz önünde tutularak gelecekte dikkatli şekilde ele alınmalıdır. Atık akışındaki plastiği, üretimde kullanmak üzere geri dönüştürmek için ayırmaya daha fazla önem verilmelidir, çünkü bu süreç fosil yakıt çıkartılması sırasında salınan CO2’nin çok küçük bir bölümünü ürettiğinden iklim değişikliği hedeflerine ulaşılmasına da yardımcı olabilir.
4. Biyobozunur plastiğin tanımı: Biyobozunur plastik teriminin şu an için o kadar fazla farklı kullanımı mevcuttur ki atık bertaraf uzmanları, biyobozunur olarak sınıflandırılan farklı plastik ürünleri için, varsa da, hangi bertaraf yönteminin uygun olduğunu bilmemektedir. Bu terim pratikte daha fazla kullanılmadan önce, net bir tanım belirlenmeli ve uygulanmalıdır.
5. Geri dönüştürülmüş malzeme miktarı: MWE, geri dönüşümü teşvik etmenin ve birincil hammadde kullanımını azaltmanın bir yolu olarak yeni plastik ürünlerde minimum geri dönüştürülmüş malzeme miktarı şartı konmasını desteklemektedir.
6. Devlet sübvansiyonları: Fosil yakıtlarda, yeni plastikleri geri dönüştürülmüş plastiklere göre daha ucuz kılan sübvansiyonlar hala mevcutken geri dönüştürülmüş plastik her zaman rekabet açısından dezavantajlı olacaktır. Bu nedenle, ortadan kaldırılması gereken ilk ekonomik engel budur.
7. İnovasyon: Plastiklerin geri dönüştürülmesini veya süresiz olarak yeni polimerler oluşturacak şekilde yeniden birleştirilmesini sağlayacak depolimerizasyon dahil yeni ayırma ve geri dönüştürme prosedürleri çok hızlı şekilde geliştirilmektedir. Dolayısıyla geri dönüşüm döngü sayısı şu an için düşük olsa da (mesela PET için 6 döngü) yeni teknikler bunu gelecekte değiştirebilir.
8. Ambalaj harici kalemler: Oyuncaklar, tekstiller, diğer ev eşyaları. Belediye atıkları ayrıca Atık Çerçeve Direktifinde bugün genel "plastik" başlığı altında ve %50 geri dönüşüm hedefi ile ele alınan birçok ambalaj harici plastiği de içerir. Ancak birçok üye ülkenin söz konusu plastik atıklar için toplama ve geri dönüşüm programları yoktur çünkü Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu Programları ile ele alınan plastiklere daha fazla odaklanılmaktadır. Sonuç olarak, bunlar çoğunlukla kalıntı atık olarak düzenli depolama alanlarına götürülmekte ve hatta denizel atığa dönüşmektedir.
Bazı sert plastiklerin geri dönüşüm pazarı hâlihazırda mevcuttur ve bu daha fazla desteklenmelidir. Plastik konusunda gelecekte yapılacak düzenlemeler bu kalemlerin geri dönüştürülebilir olmasını şart koşmalıdır.
9. Onarım ve tekrar kullanım: Plastik stratejisi, ilgili atık ürünlerin onarımı ve tekrar kullanımı için toplama işleminin kolaylaştırılmasına ve varsa, bu sürecin önündeki engellerin kaldırılmasına odaklanmalıdır. Bu AB mevzuatında da olabilir, ulusal mevzuatta da.
10. AB Fonları: İster hibe, ister kredi, isterse bunların kombinasyonu olsun, Avrupa Fonları; yeni nesil plastik ürünlerin geri dönüştürülebilir olmasını sağlamak üzere ekolojik tasarımdaki inovasyonu, geri dönüşümde inovasyonu, artık Çin tarafından ithal edilmeyen büyük miktarda plastik atığı alabilecek yeni geri dönüşüm tesislerinin Avrupa'da kurulmasını, yeni ayırma tekniklerine yatırımı, performansı daha düşük tekniklerin dönüştürülmesini ve etkili toplama yöntemlerine yatırımı desteklemeye özen göstermelidir.
11. MWE, yukarıda belirtilenlerin yanı sıra revize edilen Atık Çerçeve Direktifindeki yeni şartları uygulama konusunda kendilerine yardımcı olmak üzere tüm üye belediyeler ve diğer Avrupalı belediyeler ile yakın şekilde çalışacaktır. Hem çevrenin daha fazla bozulmasını önlemek, hem de döngüsel ve istikrarlı bir ekonomi sağlamak için gerekli değişikliklerde gelişme kaydetmek üzere Komisyon'un hizmet birimleri ile yan yana çalışmaktan büyük mutluluk duyacağız.
12. Plastikler düzenli depolamaya gönderilmektense enerji geri kazanımında kullanılmalı: Günümüzün atık akışında, çok az polimer geri dönüştürülebilirdir ve gerçekten geri dönüştürülmektedir. Yüksek enerji içeren atıkları düzenli depolama alanlarında kaybetmektense, enerji geri kazanımı için atıktan enerji üreten tesislerde kullanmak Avrupa ekonomisi için daha iyi olacaktır. Düzenli depolama alanlarının açıkta olduğu Avrupa'daki çok sayıda örnekte, atıkların düzenli depolamadan ziyade enerji geri kazanımına gitmesi, bu plastiklerin karasal ve denizel atığa dönüşme olasılığını da ortadan kaldıracaktır.
ÇEVKO
Kaynak: EXPRA Bülteninden alınmıştır.
Detaylı bilgi: https://www.municipalwasteeurope.eu/position/eu-strategy-plastics-circular-economy
