Ozon tabakasına zarar vermeyen su soğutma cihazı “CO2tech”
Aytek Soğutma Sistemleri tarafından üretilen CO2tech ülkemizde ozon tabakasına zarar vermeyen, küresel ısınmaya neredeyse hiç etkisi olmayan CO2 (R744) soğutucu akışkanının kullanıldığı endüstriyel sistemlerde soğuk su ihtiyacını karşılamaya yönelik ilk su soğutma cihazı (chiller) olma özelliğini taşımaktadır.
Neden CO2tech?
20. yüzyıl boyunca gelişmiş ülkelerin başını çektiği sanayileşme, büyüme, kalkınma üçgeninde gerçekleşen ekonomik faaliyetler, insanın yaşamını sürdürdüğü çevresel alanların kaldıramayacağı bir kirlenmeyle sonuçlanmıştır. Toprak, su ve hava insan yaşamını tehdit eder boyutlarda bir kirlilik düzeyiyle karşı karşıyadır (Yalçın 2009). Küresel ısınmaya etkisi olmayan ve ozon tabakasına zarar vermeyen doğal soğutucu akışkanlar ise kuşkusuz bu süreçte en önemli alternatiflerdir.
Soğutma sistemlerinde kullanılan soğutkanlardan CFC (kloroflorokarbon) ve HCFC (hidrokloroflorokarbon) gazlarının ozon tabakasına zarar verdiğinin anlaşılması üzerine bu gazlar Montreal Protokolü ile yasaklanmıştır.
CFC ve HCFC soğutkanlarına alternatif olarak geliştirilen HFC gazları ise küresel ısınma konusunda çok zararlı olduğu tespit edilmiş ve bu gazların kullanımı da Kyoto Protokolü ile kısıtlanmıştır.
Ozon tabakasına zarar veren ve küresel ısınmaya etkisi olan gazların yerine yapılan alternatif gaz arayışı sonucunda ortaya çıkan CO2 (R744) diğer gazlara oranla ozon tabakasına zararı olmayan ve termofiziksel özellikleri sayesinde ilgi çekmeye başlamıştır. Bu nedenle günümüzde CO2 (R744) uygulamaları önem kazanmakta ve bununla ilgili ticari projeler artarak devam etmektedir.
Soğutma ve iklimlendirme endüstrilerinde kullanılan buhar sıkıştırmalı çevrim, düşük sıcaklıkta buharlaşarak ısı çeken ve yüksek sıcaklıkta yoğuşarak bu ısıyı farklı bir ortama taşıyan soğutucu akışkanlara ihtiyaç duymaktadır. Diğer soğutkanlarla karşılaştırıldığında, 31°C gibi oldukça düşük bir kritik sıcaklığa sahip olan CO2 (R744) farklı çevrimlerdeki uygulamalarında, ısının atıldığı ortam sıcaklığının kritik sıcaklıktan yüksek olması durumunda, kritik altı bölgede sabit sıcaklık ve basınçta gerçekleşen yoğuşma prosesinin yerini sabit basınç–değişken sıcaklıkta gerçekleşen gaz soğuma prosesi almakta ve böylelikle transkritik soğutma çevriminden bahsedilmektedir (Kasap vd.,2011).
CO2 gazı bu noktada etkili bir çözüm olarak karşımıza çıkmaktadır. HFC-HCFC gazların ODP Ozon Tüketme Potansiyeli – Ozone Depletion Potential) değeri CO2 gazı ile eş değer olsa bile GWP (Küresel Isınma Etkisi – Global Warming Potential) değeri 1700-4000 arasında değişmektedir. ODP değeri “0” olan, GWP değeri “1” olan, soğutma verimi yüksek CO2tech su soğutma cihazı yukarıda bahsedilen sorunları azaltmaya yönelik bir projedir.
Referanslar
- Kasap F.,Acül H., Canbaz H., Erbil S., 2011. R744 (CO2) Soğutucu Akışkanlı Soğutma Sistemleri, Kanatlı Borulu R744 (CO2) Evaporatör ve Gaz Soğutucu Tasarım Esasları. X. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi.
- Yalçın, A. Z., 2009. Küresel Çevre Politikalarının Küresel Kamusal Mallar Perspektifinden Değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 12, Sayı 21, ss.288-309.
Aytek Soğutma
