PET Şişe Üretiminde Hammadde Kurutucu, Dozajlama ve Diğer Yardımcı Ekipmanların Önemi
- JACOM_CONTENT_CREATED_DATE_ON
- JACOM_CONTENT_WRITTEN_BY
PET şişeler gıda, kozmetik, medikal ve temizlik ürünlerinin ambalajlanması için diğer plastiklere göre daha sağlıklı olması, darbe dayanımının yüksek oluşu, taşıma kolaylığı, düşük gaz geçirgenliği, ekonomik ve geri dönüştürülebilir olması gibi nedenler ile yaygın olarak kullanılmaktadırlar.
PET şişe işleme endüstrisinde kullanılan makine yardımcı ekipmanlarından biri olan plastik hammadde kurutucularının üretim maliyetleri ve ürün kalitesi üzerinde önemli etkileri bulunmaktadır.
PET şişe üretimi iki farklı üretim tekniği kullanılarak yapılmaktadır:
1. Enjeksiyon makinesi ile PET preform üretimi ve sonra bu preformların şişirme makinesinde şişirilerek yapılan üretim
2. Tek kademe (one-stage) enjeksiyon şişirme makinesi (ISBM) kullanılarak tek makinede preform ve şişirmenin yapıldığı üretim
Her iki üretim tekniğinde de yüksek kalitede bir ürün alabilmek için PET hammaddesinin işleme makinesine gönderilmeden önce 50 ppm (%0,005) veya altında bir nem değerine kadar kurutulması gerekir ki bu değere geleneksel sıcak havalı kurutucular kullanılarak ulaşmak kesinlikle mümkün değildir. Talep edilen nem değerine ulaşmamızı sağlayacak kurutucu tipi desikant (nem alıcılı) kurutucu ya da vakumlu tip kurutuculardır.
Desikant kurutucular seçilecek ise PET hammaddenin kurutma sıcaklığı 160-180 °C arasında olmalı ve 5-6 saat kurutulmalıdır. Daha düşük kurutma süresi ppm değerini yukarı çekecek bu da şeffaf ürünlerde camsı görünümden uzaklaşma, opak beyazlıklar, hava kabarcıkları, şişirme prosesi aşamasında preformda yarılma, şişenin fiziksel dayanımında zayıflama gibi olumsuzluklara sebep olacaktır.
Kurutma işleminde kuru hava üreten desikant tip kurutucular kullanılacaksa en önemli kurutma parametrelerinden biri olan üretilen kuru havanın kuruluk değerinin yüksek (çiylenme noktasının olabildiğince düşük) olması tercih edilmelidir. PET hammaddenin çekirdeğine kadar işlemiş olan nemin dışarı atılması için kurutucularda üretilen kuru havanın dew-point (çiylenme noktası) değerinin en az -40 °C olması sağlanmalıdır. Kurutma cihazı üzerinde dew-point ölçüm cihazı olması kurutmanın anlık ve sürekli olarak takibinin yapılabilmesi için önemlidir.
PET şişe üretiminde üretim kalitesini etkileyen diğer unsurlar ve kullanılması gereken yardımcı ekipmanlar aşağıda sıralanmıştır:
Kalıp Yüzeyindeki Terleme
İşleme makinelerinde preform kalıplarındaki üretimin çevrim sürelerini kısaltmak için kullanılan chiller suyu (soğuk su) kalıp yüzeyinde terlemeye neden olmakta ve bu da preformlarda lekeler oluşturmaktadır. Özellikle hava neminin yüksek olduğu coğrafyalarda yapılan üretimlerde havanın yüksek bağıl neminin kalıp bölgesinde oluşturacağı terlemeyi önlemek için kalıp terleme önleyici cihazlar kullanılmalıdır.
Kalıp Sıcaklığı
Preform kalıplarında kondüsyonlama için ve şişirme kalıplarında sürekli ve aynı sıcaklık değerini sağlayabilmek için sulu veya yağlı kalıp şartlandırıcılar kullanılmalıdır.
Dozajlama
Üretim aşamasında PET hammaddeye boya ve/veya katkı ilavesi yapılması gerekebilmektedir. Bu karışımlar için manuel, mikser ya da dozajlama cihazları kullanılmaktadır. Hem üretim standardının sağlanması hem de düşük işletme maliyeti nedeniyle en uygun yöntem dozajlama cihazlarının kullanılmasıdır. Volümetrik ve gravimetrik olarak iki tip dozajlama cihazı mevcuttur. Gravimetrik cihazlar volümetrik cihazlara göre ilk yatırım maliyetleri çok daha yüksek olmasına karşın daha hassas dozajlama yaptıkları için kısa zaman içinde kendilerini amorti edebilmektedirler.
PET şişe üretiminde dozajlama cihazı seçilirken dikkat edilmesi gereken bir husus ta dozajlama boğazında boyanın sebep olduğu köprülenmedir. Kullanılan bazı boyalar içerdikleri polimerlerin yapısı gereği yüksek sıcaklıktaki (160-180 °C) PET hammaddesinin oluşturduğu ısı nedeniyle bozulmakta ve cihazın boğazında köprülenmeye neden olmakta ya da şişe kalitesinin bozulmasına neden olmaktadır. Bu olumsuzluğu önlemenin en iyi yöntemi su soğutmalı dozajlama cihazları kullanmaktır.
HASTEK PLASTİK SİSTEMLERİ
Şakir ÖZŞEKER
Makine Mühendisi
