plastik-ambalaj.com

Plastik ürünlerdeki sağlığa zararlı maddelerin kontrolü ve kısıtlanmasına dair yasal mevzuat

Özet

Sürekli yakın–temas halinde olduğumuz birçok plastik üründe, maalesef insan ve çevre sağlığına zararlı maddeler bulunabilmektedir. Bu sebeple, plastik ürünlerde bulunabilen bazı zararlı maddelere dair yasal kontroller ve kısıtlamalar getirildi. Bu çalışmada, özelliklerde plastik ürünlerin içerebileceği zararlı maddelerin kontrolüne ve kısıtlanmasına ilişkin bazı uluslararası sözleşmeler ve Avrupa Birliği (AB) mevzuatı paralelinde hazırlanmış ulusal mevzuatımız ve standartlar hakkında bilgi verildi. REACH, RoHS/WEEE, Oyuncak Güvenliği, Gıda ile Temas Eden Plastik Madde ve Malzemeler, Ambalaj ve Ambalaj Atıkları’na ilişkin AB mevzuatı üzerinde duruldu.

Anahtar kelimeler: Zararlı madde, kontrol, kısıtlama, mevzuat, REACH, RoHS/WEEE, oyuncak güvenliği, gıda, temas

1. Giriş

Ulusal medyamızda, son zamanlarda özellikle Çin malı plastik ürünlerin insan ve çevre sağlığına zararlı maddeler içerdiğine dair endişe verici haberlere rastlanmaktadır. Oyuncak, kırtasiye, el/ev aletleri/ eşyaları, giyim, aksesuar, ambalaj, vs. olarak kullanılan bu plastik ürünler insan vücudu ile yakın hatta direkt temas halindedir. Dolayısıyla, bunların içerebilecekleri zararlı maddeler insan sağlığını direkt olarak tehdit etmektedir. Üstelik, bebek ve çocukların kullandıkları eşya, oyuncak ve kırtasiye gibi plastik ürünleri sıklıkla ağızlarına temas ettirmeleri bu plastik ürünlerdeki muhtemel zararlı maddeler üzerinde daha fazla durmamızı zaruri hale getirmektedir.

Sağlığa zararlı maddelerin kontrolü ve kısıtlanması konusunda, Türkiye’nin de onayladığı çeşitli uluslararası sözleşmeler ve Avrupa Birliği (AB) mevzuatları mevcuttur. Bunların paralelinde hazırlanan ulusal mevzuatımızda, plastik ürünlerin içerebileceği bazı ağır metallerin (cıva, kurşun, krom VI, kadmiyum), bromlufenillerin (polibromlubifeniller–PBB ve polibromludifenil eterler–PBDE), vs. oranları kısıtlandı. Açıklık getirmesi bakımından, bu zararlı maddelerin kanserojen özellikleri konusunda, Dünya Sağlık Örgütü – Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı’nın (WHO–IARC, World Human Organization– International Agency for Research on Cancer) yaptığı gruplandırmalar referans alınabilir. WHO–IARC bazı kimyasal maddeleri Grup 1: Kanserojen; Grup 2A/B: Muhtemelen kanserojen; Grup 3: Kanserojen özelliği sınıflandırılmamış maddeler olarak gruplara ayırdı. Bu gruplandırma çerçevesinde, cıva ve inorganik cıva bileşikleri Grup 3 (1993), metil–cıva bileşikleri Grup 2B (1993), kurşun Grup 2B (1987), inorganik kurşun bileşikleri Grup 2A (2006), organik kurşun bileşikleri Grup 3 (2006), kadmiyum ve kadmiyum bileşikleri Grup 1 (2012), altı değerlikli krom (krom VI, Cr+6) bileşikleri Grup 1 (2012), polibromlubifeniller (PBB) Grup 2A (2016), vs. olarak belirlendi.

Şekil 1. Basel, Stockholm, Rotterdam ve Minamata Sözleşmeleri’ni onaylayan ülkeler haritaları (koyu renkli bölgeler onaylayan taraf ülkeleri göstermektedir, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı).

2. Yasal Düzenlemeler

İnsan ve çevre sağlığına zararlı maddeler ve bu maddeleri içeren ürünlerin kontrol ve kısıtlanmasına ilişkin yasal düzenlemeler (i) uluslararası sözleşmeler, (ii) AB mevzuatı ve bunların paralelinde hazırlanmış TC ulusal mevzuatı olarak sayılabilir.

2.1. Uluslararası Sözleşmeler

Bu konudaki önemli sayılabilecek uluslararası sözleşmeler Basel, Stockholm, Rotterdam ve Minamata Sözleşmeleridir. Bu sözleşmeleri onaylayan ülkeler Şekil 1.’de görülmektedir.

2.1.1. Basel Sözleşmesi

“Tehlikeli Atıkların Sınırlar ötesi Taşınımının ve Bertarafının Kontrolü”ne (the Control of Transboundary Movements of Hazardous Wastes and their Disposal) ilişkin Basel Sözleşmesi’ni Türkiye’nin de onaylandığına dair kanun (Kanun No: 3957) 28.12.1993 tarih ve 21804 sayılı Resmî Gazete’de, bu sözleşmede yapılan değişiklerin onaylandığına dair kanun (Kanun No: 4899) 24.06.2003/25148 sayılı Resmî Gazete’de ve Bakanlar Kurulu kararı (Karar No: 2003/5909) 28.07.2003/25182 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Çevre ve Orman Bakanlığı’nın Basel Sözleşmesi’ne dayanarak hazırladığı 14.03.2005/25755 sayılı “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin Ek 11/A listesine göre, tehlikesiz atıkların içerebileceği bazı ağır metallerin azami oranları: cıva (Hg) için 0,001–0,02 mg/lt, kurşun (Pb) ve krom (Cr) için 0,05–1 mg/lt için kadmiyum (Cd) için 0,004–0,1 mg/lt, vs. Bu yönetmelik hükümlerine aykırılık halinde, Çevre Kanunu’nun (Kanun No: 2872)26. maddesindeki yaptırım uygulanır; 24. maddesindeki merciler tarafından 20., 21. ve 23. maddelerinde belirtilen idari nitelikteki cezalar verilir.

2.1.2. Stockholm Sözleşmesi

“Kalıcı Organik Kirleticiler (KOK)”e (Persistant Organic Pollutants, POPs) ilişkin Stockholm Sözleşmesi’nin onaylandığına dair kanun (Kanun No: 5871) 14.04.2009 tarih ve 27200 sayılı Resmî Gazete’de, Bakanlar Kurulu kararı (Karar No: 2009/15272) 30.07.2009/27304 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Basel ve Stockholm sözleşmelerine dayanarak ve 850/2004/ EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü dikkate alınarak hazırlanan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 14.11.2018/30595 sayılı “Kalıcı Organik Kirleticiler (KOK) Hakkında Yönetmelik”in amacı insan ve çevre sağlığını KOK’ların olumsuz etkilerinden korumaktır. KOK maddeleri doğada ayrışmaya karşı dirençli ve biyolojik olarak özellikle yağ dokusunda biriken (akümüle olan) zehirli organik maddelerdir. Bu yönetmeliğin “Ek 1–Yasaklamaya Tabi Maddeler” listesinde dikloro-difenil-trikloroetan (DDT), klordan, dieldrin, endrin, vs., “Ek 2–Kısıtlamaya Tabi Maddeler” listesinde polibromürlüdifenil eterler (PBDE), poliklorlubifeniller (PCB), vs. yer almaktadır. Bu yönetmelik hükümlerine ilişkin denetimler Çevre Kanunu (Kanun No: 2872) çerçevesinde Bakanlık tarafından, Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun (Kanun No: 4703) ve Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu (Kanun No: 5996) çerçevesinde ilgili kurumlar tarafından gerçekleştirilir. Bu yönetmeliğe aykırılık halinde, Çevre Kanunu’nun (Kanun No: 2872) 12., 13.ve 20.maddeleri ile diğer kanunlar (Kanun No: 4703 ve 5996) doğrultusunda idari yaptırımlar uygulanır.

2.1.3. Rotterdam Sözleşmesi

“Bazı Tehlikeli Kimyasallar ve Pestisitlerin Uluslararası Ticaretinde Ön Bildirimli Kabul Usulü”ne (the Prior Informed Consent Procedure for Certain Hazardous Chemicals and Pesticides in International Trade) ilişkin Rotterdam Sözleşmesi’nin onaylandığına dair kanun (Kanun No: 6988) 03.04.2017/30027 sayılı Resmî Gazete’de ve Bakanlar Kurulu kararı (Karar No: 2017/10427) 01.08.2017/30141 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu sözleşmenin amacı kimyasal maddelerin özelliklerine ilişkin bilgi alışverişini kolaylaştırmak, ithalatı/ihracatıyla ilgili ulusal karar verme süreci oluşturmak ve bu kararları taraf devletlere duyurarak bazı tehlikeli kimyasalların zararlarından insan ve çevre sağlığını korumaktır. Bu sözleşmenin “Ek 3–Ön Bildirimli Kabul Usulüne Tabi Kimyasal Maddeler” listesinde, peptisit kategorisindeki bazı kimyasal maddeler: DDT, aldrin, klordan, cıva bileşikleri, vs.; sanayi kategorisindeki bazı kimyasal maddeler: asbest, polibromlubifeniller (PBB), poliklorlubifeniller (PCB) ve terfeniller (PCT), tetraetil ve tetrametil kurşun, vs.

2.1.4. Minamata Cıva Sözleşmesi

Bu sözleşmenin (Minamata Convention on Mercury) amacı cıva kaynaklı çevre kirliliğini küresel ölçekte önlemektir. 24.09.2014 tarihinde Türkiye’nin de imzaladığı, ancak henüz taraf olmadığı bu sözleşmenin kapsamında, cıva içeren ürünler, prosesler, endüstriler ve bunların atıkları için bazı kontrol ve tedbirler bulunmaktadır.

2.2. Avrupa Birliği Mevzuatı

İnsan ve çevre sağlığına zararlı maddelerin kontrolü ve kısıtlanması konusunda, AB mevzuatındaki bazı önemli tüzük ve yönergeler/direktifler: REACH tüzüğü, RoHS/ WEEE yönergesi, Oyuncak Güvenliği yönergesi, Gıda ile Temas Eden Plastik Malzemeler tüzüğü, Ambalaj ve Ambalaj Atıkları, Kişisel Koruyucu Donanım (KKD), Tıbbi Cihazlar, vs.

2.2.1. REACH Tüzüğü

“Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması, KKDIK”na (Registration Evaluation, Authorization and Restriction of Chemicals, REACH) ilişkin 1907/2006/ EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğüdür. Bu tüzük dikkate alınarak hazırlanan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın “KKDİK Yönetmeliği” 23.06.2017/30105 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yönetmeliğin amacı insan ve çevre sağlığının yüksek düzeyde korunmasını sağlamak, kimyasal maddelerin zararlarının değerlendirilmesine yönelik alternatif yöntemleri özendirmek, rekabeti ve yeniliği artırmak üzere kimyasalların kaydı, değerlendirilmesi, izni ve kısıtlanmasına ilişkin idari ve teknik usul ve esasları düzenlemektir. Bu yönetmeliğe göre, kimyasal madde imalatçı/ithalatçıları Bakanlığın internet sayfasında yer alan Kimyasal Kayıt Sistemi aracılığıyla Bakanlığa kayıt başvurusunda bulunmak zorundadır. Bu yönetmeliğin “Ek17: Belirli Zararlı Maddelerin, Karışımlarının ve Eşyaların İmalatı, Piyasaya Arzı ve Kullanımı Hakkında Kısıtlamalar” listesindeki kimyasal maddelerden bazıları poliklorluterfeniller (PCT), polibromlubifeniller (PBB), fitalatlar, asbest, cıva (Hg), arsenik (As), kadmiyum (Cd), krom IV (Cr+6), kurşun (Pb) ve bunların bileşikleri, vs. Bu yönetmeliğe aykırılık halinde, Çevre Kanunu’nun (Kanun No:2872), Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun’un (Kanun No: 4703), Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’nun (Kanun No: 5996) ve İl İdaresi Kanunu’nun (Kanun No: 5442) ilgili maddeleri doğrultusunda idari ve cezai yaptırımlar uygulanır.

2.2.2. RoHS/WEEE Yönergeleri

AB’nin “Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Bazı Zararlı Maddelerin Kullanımının Sınırlandırılması”na (the Restriction of the Use of Certain Hazardous Substances in Electrical and Electronic Equipment, RoHS) ilişkin 2002/95/EC sayılı RoHS1, 2011/65/EU sayılı RoHS 2ve 2015/863/EU sayılı RoHS 3 yönergeleri mevcuttur. RoHS 2 ve RoHS 3 yönergelerinin Ek 2 listesine göre homojen bir malzemede bulunabilen zararlı maddeler, bunların izin verilen azami ağırlık oranları, bazı kullanım yerleri ve insan sağlığına zararları Tablo 1.’de özetlenmiştir.

RoHS 2 yönergesi bu yönergenin kapsamına giren bütün ürünlerde sadece Avrupa Normlarına Uygunluk (Conformity of Europea, CE) işaretinin (Şekil 2.a.) kullanılmasını zorunlu hale getirdi. Sıkça rastlanan RoHS onayına ilişkin diğer uygunluk işaretleri, sembolleri ve logoların kullanımları ise herhangi bir karışıklık ve yanlış anlamaları gidermek için iptal edildi (Şekil 2.b.). “CE” işaretin şekli ve boyutu 93/68/EEC sayılı AB Konsey yönergesiyle belirlenmiştir (işaretin en/ boy orantısı korunarak asgari 5 mm boyunda, Şekil 2.a.).

Türkiye’deki ürünlere “CE” işareti konulmasına dair usûl ve esasları belirleyen “CE” İşareti Yönetmeliği Bakanlar Kurulu Kararı (Karar no: 2011/2588) ile 23.02.2012/28213 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yönetmelik hükümlerine aykırı davrananlar hakkında Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun’da (Kanun No: 4703) belirtilen idarî para cezaları uygulanır.

Diğer bir yönerge de Atık Elektrikli ve Elektronik Ekipmanlar’a (AEEE,Waste Electrical and Electronic equipment, WEEE) ilişkin 2002/96/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey yönergesidir. AB’nin RoHS1(2002/95/EC) ve WEEE (2002/96/EC) yönergelerine paralel olarak hazırlanan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın “Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların (AEEE) Kontrolü Yönetmeliği” 22.05.2012/28300 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yönetmelik RoHS 2 yönergesinin Ek 2 listesini de kapsamaktadır. Bu yönetmeliğin amacı elektrikli ve elektronik eşyaların üretiminden nihai bertarafına kadar insan ve çevre sağlığının korunması için bu eşyalardaki bazı zararlı maddelerin kullanımının sınırlandırılması, bu sınırlamalardan muaf tutulacak uygulamaların belirlenmesi, bu eşyaların ithalatının kontrol altına alınması, atıklarının azaltılması için yeniden kullanım, geri dönüşüm ve geri kazanım yöntemlerine ilişkin hukuki ve teknik esasları düzenlemektir. Bu yönetmeliğe göre, elektrikli ve elektronik eşya (EEE) üreticileri piyasaya sürdükleri ürünleri Şekil 3.’de görülen sembolle işaretlemekle yükümlüdür. Bu yönetmeliğe aykırılık halinde, Çevre Kanunu’nu (Kanun No: 2872) ve Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun’un (Kanun No: 4703) ilgili idari yaptırım hükümleri; Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (Kanun No:4054) çerçevesinde idari para cezası hükümleri uygulanır.

XRF : X–Işını Floresans Spektroskobisi (Energy Dispersive X–Ray Fluorescence Spectroscopy),

AAS : Atomik Absorpsiyon Spektroskobisi (Atomic Absorption Spectroscopy),

AFS : Atomik Floresans Spektroskobisi (Atomic Fluorescence Spectroscopy),

CV–AAS : Soğuk Buhar – AAS (Cold Vapor–Atomic Absorption Spectrophotometry),

CV–AFS : Soğuk Buhar – AFS (Cold Vapor–Atomic Fluorescence Spectrophotometry),

ICP–AES : İndüktif Eşleşmiş Plazma – Atomik Emisyon Spektroskopisi (Inductively Coupled Plasma – Atomic Emission Spectrometry),

ICP–OES : İndüktif Eşleşmiş Plazma – Optik Emisyon Spektroskopisi (Inductively Coupled Plasma – Optic Emission Spectrometry),

ICP–MS : İndüktif Eşleşmiş Plazma – Kütle Spektroskopisi (Inductively Coupled Plasma – Mass Spectroscopy),

GC–MS : Gaz Kromatografi – Kütle Spektroskobisi (Gas Chromatography – Mass Spectroscopy),

Py/TD–GC–MS : Pirolizatör/Termik Desorpsiyon–GC–MS (Pyrolysis/Thermal Desorption – GC–MS),

UV–Vis : Morötesi – Görünür ışık Spektroskobisi (Ultraviolet–Visible Spectrophotometry)

C–IC : Yakmalı – İyon Kromatografi (Combustion – Ion Chromatography).

RoHS 2 yönergesinde (2011/65/EU) ve AEEE Kontrolü Yönetmeliği’nde (22.05.2012/28300) geçen “homojen malzeme” ifadesi sökme, kesme, ezme, aşındırma gibi mekanik işlemlerle farklı malzemelere/parçalara ayrılamayan malzemeyi belirmektedir. Dolayısıyla, buradaki “homojen malzeme” ifadesi metal, seramik, plastik/polimer ve biyolojik (kemik, deri, vs.) esaslı malzemeleri kapsayabilir. AEEE Kontrolü Yönetmeliği ve “TS 62321.X: Elektroteknik ürünlerdeki belirli maddelerin tayini” standartlar serisi doğrultusunda, homojen bir malzemedeki zararlı maddelerin tespitinde izlenecek yol ve kimyasal analizler Şekil 4.’de görülmektedir. Homojen malzemelerdeki ağır metaller ve brom içeriğinin analizi için örnekler öncelikle X–ışını flüoresans spektrofotometresi (XRF) yöntemi ile ön–analize tabi tutulur. Ön–analiz sonuçlarına göre, cıva, kurşun, krom ve brom ölçüm değerleri ~700 ppm’in altındaysa ve kadmiyum ölçüm değerleri ~70 ppm’in altındaysa, örnekler RoHS’a uygundur. Diğer taraftan, cıva, kurşun ve brom ölçüm değerleri ~1300 ppm’in üzerindeyse ve kadmiyum ölçüm değerleri ~130 ppm’in üzerindeyse, örnekler RoHS’a uygun değildir. Ölçüm değerleri bu değerlerin arasındaysa, ileri–analiz yöntemleri uygulanır.

Ağır metal içerik analizlerinde kullanılan yöntemler XRF, atomik absorpsiyon spektrofotometresi (AAS), indüktif eşleşmiş plazma (ICP), taramalı elektron mikroskobu–enerji yayılımlı X–ışını analizi (SEM–EDX) olarak sıralanabilir. Bu yöntemlerin bazı avantajları/dezavantajları Tablo 2.’de karşılaştırılmıştır. AAS ve ICP yöntemlerinde analiz edilecek malzeme öncelikle asit içerisinde parçalanır/çözülür ve ardından cihazda analiz edilir. ICP yöntemi AAS yönteminden daha hassastır ve eşzamanlı çoklu elemental analiz yapabilir. Bununla birlikte, cihaz yatırımı, kullanım kolaylığı ve sarf malzeme sarfiyatı bakımından ASS daha avantajlıdır. XRF ve SEM/EDX yöntemlerinde, analiz öncesi örnek hazırlama işlemlerine gerek yoktur ve kısa sürede eşzamanlı olarak çoklu elemental analiz yapılabilir. Ancak, ölçüm hassasiyetleri AAS ve ICP yöntemlerinden düşüktür. XRF yönteminde X–ışınları örnek yüzeyi üzerinde sadece küçük bir bölgeye düşmektedir ve yaklaşık olarak 0,1 mm kadar derinliğe kadar nüfus edebilmektedir.

İleri–analiz uygulamalarında, krom VI (Cr+6) içerik ölçümüne ayrıca dikkat etmek gerekir. TS EN 62321–3–1 standardına göre yapılan XRF yönteminde ve TS EN 62321–5 standardına göre yapılan AAS, AFS, ICP–OES ve ICP–MS yöntemlerinde toplam krom içerik ölçümü yapılmaktadır. Plastiklerdeki sadece krom VI içeriğinin ölçümleri TS EN 62321.7–1 standardına göre kolorimetrik yöntem (uv–vis) kullanılarak yapılmaktadır.

2.2.3. Oyuncak Güvenliği Yönergesi

“Oyuncak Güvenliği”ne (Safety of Toys, SoT) ilişkin 2009/48/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey yönergesi paralelinde hazırlanan Gümrük ve Ticaret Bakanlığının “Oyuncak Güvenliği Yönetmeliği” 04.10.2016/29847 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yönetmeliğin amacı oyuncakların güvenliğine ve serbest dolaşımına ilişkin usul ve esasları belirlemektedir. Bu yönetmeliğin “Ek 2: Özel Güvenlik Gerekleri” kısmında, oyuncakların fiziksel, mekanik, alevlenebilirlik, kimyasal, elektriksel, hijyen ve radyoaktivite özellikleri düzenlenmiştir. Kimyasal özelliklerinin düzenlenmesinde, oyuncaklarda alerjik koku veren birçok kimyasal maddenin kullanımı yasaklandı, bazı ağır metallerin migrasyonuna (göçüne) kısıtlamalar getirildi. Örneğin, kuru, kırılabilir, tozumsu veya yumuşak oyuncaklarda izin verilen azami migrasyon oranları, cıva (Hg) için 7,5 ppm, kurşun (Pb) için 13,5 ppm, krom VI (Cr+6) için 0,02 ppm, kadmiyum (Cd) için 1,3 ppm, vs. olarak belirlendi. Bu yönetmeliğin 12.maddesine göre, oyuncak üreticileri 36 aydan küçük çocuklar için tehlikeli olabilecek oyuncaklar üzerine “36 aydan küçük çocuklar için uygun değildir” gibi bir uyarı yazısı veya Şekil 5’de görülen sembolü eklemelidir. 01.04.2017/30025 sayılı yönetmelik ile güncellenerek, 6 aydan küçük çocukların oyuncaklarında veya ağza alınan oyuncaklarda kullanılan bazı kimyasallar için özel kısıtlamalar getirildi (Ek 2, Kısım C). Bu yönetmelik hükümlerine aykırı davranan veya faaliyet gösterenler hakkında, fiilin niteliğine ve ağırlığına göre Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun (Kanun No: 4703), Türk Ceza Kanunu (Kanun No: 5237) ve ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanır.

Oyuncak güvenliği testleri “TS EN 71.X: Oyuncak güvenliği” ve “TS EN 62115: Elektrikli oyuncaklar” standartlarına göre uygulanır (01.04.2017/30025 sayılı “Oyuncak Güvenliği Yönetmeliği ile İlgili Uyumlaştırılmış Standartlara Dair Tebliğ”). Uygulanan testler sonucunda, Oyuncaklarda Risk Değerlendirmesi (Risk Assessment for Toys) yapılarak, oyuncağın çocuklar için güvenli olup olmadığına karar verilir (Şekil 6).

2.2.4. Gıda ile Temas Eden Plastik Madde ve Malzemelere dair Tüzükler

“Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemeler”e (Materials and Articles Intended to Come into Contactwith Food) ilişkin 1935/2004/ EC sayılı AB Konsey Tüzüğü dikkate alınarak hazırlanan, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın “Türk Gıda Kodeksi: Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmelik” 05.04.2018/30382 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yönetmelik insan sağlığının yüksek seviyede korunması için gıda ile doğrudan ya da dolaylı olarak temas eden veya temas etmesi beklenen madde ve malzemelerin üretim, işleme ve dağıtımın tüm aşamalarındaki özelliklerini belirlemektedir. Bu yönetmeliğin “Ek 6: Gıda ile Temas Eden Plastik Madde ve Malzemelerde Kullanılacak Boyar Maddeler” kısmına göre boyar maddeler gıdaya geçmeyecek ve toksik madde içermeyecek şekilde olup, yüksek saflıktadır. İçerdikleri metallerin ve metaloidlerin 0,1 M HCl çözeltisindeki azami çözünme oranları: kurşun (Pb), arsenik (As), kadmiyum (Cd), baryum (Ba) ve selenyum (Se) için %0,010 (100 ppm), antimon (Sb) için %0,050 (500 ppm), cıva (Hg) için %0,005 (50 ppm) ve krom (Cr) için %0,100 (1000 ppm). Bu yönetmeliğe aykırı davrananlar hakkında 13.06.2010/27610 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’nun (Kanun No: 5996) ilgili maddelerine göre idari yaptırım uygulanır.

Bu yönetmelik kapsamındaki ürünlerin etiketlenmesinde, “Gıda ile temasa uygundur”, “çorba kaşığı”, “şarap şişesi”, “kahve makinesi için” gibi ifadeler veya yönetmeliğin Ek 2 kısmındaki sembol (Şekil 7) kullanılır (06.02.2002/24663 sayılı “Türk Gıda Kodeksi: Gıda Maddeleri ile Temas Eden Madde ve Malzemelerde Bulunacak Sembolün Belirlenmesi Hakkında Tebliğ”, Tebliğ No: 2002/8).

“Gıda ile Temas Eden Plastik Madde ve Malzemeler” hakkındaki 10/2011/EU sayılı AB’nin Komisyon Tüzüğü paralelinde, 17.07.2013/28710 sayılı “Türk Gıda Kodeksi: Gıda ile Temas Eden Plastik Madde ve Malzemeler Tebliğ”i (Tebliğ no: 2013/34) mevcuttur. Bu tebliğin “Ek 2: Kısıtlamalar” kısmında plastik malzemelerden çıkabilecek azami migrasyon oranları lityum ve mangan için 0,6 ppm, baryum için 1 ppm, kobalt için 0,05 ppm, bakır için 5 ppm, demir için 48 ppm, çinko için 25 ppm olarak belirlenmiştir. Bu tebliğe aykırı davrananlar hakkında 13.06.2010/27610 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’nun (Kanun No: 5996) ilgili maddelerine göre idari yaptırım uygulanır. “Gıdalarda temas eden plastikler” konusunda TS 12481.X, TS EN 1186.X, TS EN 13130.X, TS EN 14233, TSE K 419 standartları yürürlüktedir.

2.2.5. Ambalaj ve Ambalaj Atıkları Yönergesi

“Ambalaj ve Ambalaj Atıkları” (Packaging and Packaging Waste) hakkında 94/62/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey yönergesi dikkate alınarak hazırlanan, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 27.12.2017/30283 sayılı “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”ne göre ambalajda veya ambalaj bileşenlerinde bulunabilecek cıva (Hg), kurşun (Pb), krom VI (Cr+6) ve kadmiyum (Cd) oranlarının toplamının 100 ppm’i aşmaması gerekir. Bu yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edenler hakkında, Çevre Kanunu (Kanun No: 2872), Büyükşehir Belediyesi Kanunu (Kanun No: 5216), Kabahatler Kanunu (Kanun No: 5326), Belediye Kanunu (Kanun No: 5393) ve ilgili diğer mevzuatta öngörülen idari yaptırımlar uygulanır.

ÖZGEÇMİŞ

Dr–Müh Onur BALKAN / Metalürji & Malzeme Müh.

09.08.1971 tarihinde Merkez – Balıkesir’de doğdu. 1988 yılında Tophane EML Metal İşleri Bölümü’nden, 1994 yılında Marmara Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Metal Eğitimi Bölümü’nden teknik öğretmen olarak mezun oldu. MÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Metal Eğitimi Ana Bilim Dalı’nda 1999 yılında yüksek lisans, 2006 yılında doktora derecesi aldı. 2007 yılında Çorlu – Tekirdağ’da, 311. kısa dönem tank çavuş olarak vatan görevini tamamladı. 2017 yılında, Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Metalürji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü’nden mezun oldu. Çalıştığı konular: Metal teknolojisi (teknik öğretmenlik lisans tezi); alüminyum alaşımı plakaların TIG kaynağı (mühendislik lisans tezi); polimer levhaların kaynağı (yüksek lisans tezi); ve polimer kompozitlerin mikro–yapı, mekanik ve reolojik özellikleri (doktora tezi).

Dr–Ing Savaş YAVUZ / Metalürji & Malzeme Müh.

08.12.1951 tarihinde Orhangazi–Bursa’da doğdu. 1968 yılında Kabataş Erkek Lisesi’nden (1965–68), 1973 yılında İTÜ Maden Fakültesi Metalürji Bölümü’nden (1968–73) Yüksek Mühendis olarak mezun oldu. 1974–76 yıllarında Makine & Kimya Endüstrisi Kurumu’nda (MKE) ve Top & Otomotiv Sanayi (TOS) Müessesesi’nde (Kırıkkale–Ankara) Yüksek Mühendis olarak çalıştı. 1976 yılında Narlıdere–İzmir’de 1. kısa dönem er olarak vatan görevini tamamladı. 1977–81 yıllarında Aachen Teknik Üniversitesi’nde (Almanya) araştırma görevlisi ve doktorant olarak görev yaptı. 1981 yılında aynı üniversiteden doktora derecesi aldı. 1981–82 yıllarında Wuppertal Akademisi, Management Bölümünde eğitim aldı. 1988 yılında TeknoLab Teknoloji Lab. Hiz. Ltd. Sti.’ni kurdu. Halen bu şirkette CEO olarak görev yapmaktadır. Evli, 2 çocuk ve 1 torun sahibidir.

Dr.–Müh. Onur BALKAN / Metalürji & Malzeme Müh. / Ar-Ge Görevlisi

Dr.–Ing. Savaş YAVUZ / Metalürji & Malzeme Müh. / Şirket Sahibi, CEO

TeknoLab, Teknoloji Laboratuvar Hiz. Ltd. Şti.