PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu: “YEKDEM’de indirim sanayiciye olumlu yansır”
Cep yakan elektrik faturalarıyla boğuşan sanayicinin Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) bedeliyle ilgili tepkisi olumlu yanıt buldu. Yenilenebilir enerji yatırımları daha önce dolar bazlı desteklenirken artık Türk Lirasına bağlanacak. Ayrıca düzenlemeyle bugünkü kurlarla kilovatsaat başına 97 kuruş destek alan güneş santrallerine uygulanan destekleme fiyatları yüzde 67 azalışla 32 kuruşa geriledi. Halen 53 kuruş ödenen rüzgar santrallerine verilen destek yüzde 40 düşüşle 32 kuruşa çekilirken, hidroelektrik santrallerine verilen 53 kuruşluk destekleme fiyatı yüzde 25 azaltılarak 40 kuruş seviyesine düşürüldü. Yenilenebilir enerjiye verilen destek fiyatının düşürülmesi sanayicinin faturasına yansıyan rakamların düşmesi anlamına geliyor.
YEKDEM bedelinin, sanayici üzerinde ciddi baskı oluşturduğuna dikkat çeken PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu, aylardan beri TOBB, Sanayi Odaları ve Sivil Toplum Örgütleriyle iş birliği halinde YEKDEM’de değişikliğe gidilmesi gerektiğini savunduklarını anımsatarak, yeni düzenlemenin sanayicinin taleplerine uygun şekilde yürürlüğe girecek olmasından memnun olduklarını söyleyerek sözlerini şu şekilde sürdürdü: “Sanayici olarak temiz enerjiden yanayız fakat yenilenebilir enerji yatırımlarının, sanayicinin sırtına yüklenmesinin artık sürdürülebilir olmadığını savunduk. Pandemi döneminde yavaşlayan çarklara bağlı düşen elektrik tüketimine rağmen yüzde 100 artan YEKDEM bedeli nedeniyle sanayicimizin faturaları yine yüksek geliyordu. Bizler de YEKDEM bedelinden kaynaklanan bu artışlara kalıcı çözüm önerimizi aylardır kamuoyuyla paylaşıyorduk. Ülkemizdeki yenilenebilir enerji yatırımlarının bir noktaya geldiğini ve bu yatırım maliyetlerinin artık sanayicinin sırtına yüklenmemesi gerektiğini ifade ediyorduk. Devletin, yenilenebilir enerji yatırımlarına sağladığı desteğin dolar yerine, TL bazlı olmasına dönük talebimizin yeni düzenlemede yer almasını memnuniyetle karşıladık. Öte yandan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim yatırımlarına verilen kilovatsaat (kWh) başına fiyat alım garantisi tutarlarının yüzde 67’ye varan oranlarda düşürülmesini de sanayicinin, faturasına eklenen YEKDEM bedeline düşüş olarak yansıyacağından olumlu karşılıyoruz.”
YEKDEM’deki düşüş finansman maliyetlerini azaltacak
Üretimdeki en önemli maliyet kalemlerinden birinin enerji harcamaları olduğunu belirten Eroğlu, “İçinden geçtiğimiz bu zor süreçte firmalar bir yandan yetersiz işletme sermayeleri, tahsilat güçlükleri, talep yetersizliği ve bankalardan krediye ulaşma güçlüğü yaşarken diğer yandan da ödemek zorunda kaldıkları yüksek faiz oranlarının baskısı altında eziliyor. Ürettikleri ürünleri ancak 6 aya varan uzun vadelerle satabiliyor. Buna karşın elektrik bedellerini aylık ödüyor ve zaten sınırlı olan işletme sermayesi daha da zora giriyor. Dolayısıyla YEKDEM bedellerinin düşürülmesiyle azalacak -enerji faturalarının, sanayicimizin finansman maliyetlerine olumlu yansımasını bekliyoruz” dedi.
Eroğlu, elektrik fiyatları ile yatırım ve istihdam arasında doğrudan ilişki olduğunu dile getirerek şu rakamları verdi: “Belçika’da 2018 yılında Leuven Üniversitesinin yaptığı “Elektrik Fiyatlarının İmalat Sanayine Etkileri” raporunda, elektrik fiyatları ile yatırımlar ve istihdam arasında bir ekonomik model oluşturulmuştur. Bu modele göre elektrik fiyatlarındaki yüzde 1’lik bir düşüş (diğer tüm koşullar aynı kalmak şartıyla) yüzde 0.30 ekstra istihdam yaratırken yüzde 0.55 ekstra imalat yatırımına sebep oluyor. Sanayide 5,4 milyon kişi istihdam edildiği düşünülürse döviz bazında yüzde 10’luk bir artış, yüzde 3’lük bir istihdam kaybı ve yüzde 5,5’lik bir yatırım kaybı anlamına geliyor. Bu veriler de gösteriyor ki sanayi elektriği fiyatlandırılırken ülkeler arası enerji fiyatlarının takibi, kişi başı GSMH ile elektrik fiyatları korelasyonu hesaba katılmalıdır. Özellikle enerjiyi yoğun kullanan demir, çelik ve kimya gibi sanayilerle ilgili enerji fiyatları belirlenirken etki ve rekabet analizleri yapılmadan dramatik artışlara gidilmemesi gerekiyor. Çok düşük marjlarla çalışan sanayi kuruluşları, YEKDEM’deki yüzde 67’ye varan düşüşlerden pozitif yönde etkilenecektir.”
YEKDEM’le ilgili yeni düzenlemenin, yenilenebilir enerji yatırımlarını disipline ederek daha verimli hale getireceğini de savunan Eroğlu, “desteklemenin ilk başladığı yıllarda döviz bazlı, alım garantili şekilde başlamıştı ancak şimdi verilen destek yüzde 67’ye varan oranlarda düşürüldü ve TL’ye bağlandı. Dolayısıyla artık yatırımlar çok daha fazla fizibil düşünülerek yapılmalı. Dolayısıyla artık santralleri güneşin, rüzgarın en fazla olduğu doğru noktalara yatırımlar kanalize edilmeli. Bütün bunlar bize yenilenebilir enerji yatırımlarında daha verimli bir politika izleme zorunluluğu getiriyor ve bu durum ülke kaynaklarının çok daha verimli kullanılması anlamında oldukça doğru bir strateji olacaktır” dedi.
Elektriği konuttan pahalı kullanan sanayici rekabet edemez
YEKDEM ile ilgili taleplerine kulak veren Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına yeni düzenlemeden dolayı teşekkür eden Eroğlu, bu düzenlemenin devamı olarak yeni adımlar da beklediklerini ifade ederek sözlerini şu şekilde sürdürdü: “Türkiye’de elektrik fiyatları belirlenirken sanayi elektriği konutlardaki elektrik bedelinden daha yüksek tutulmuş. Bu akla yatkın bir politika değil. Sanayi elektriğinin konuttan ucuz olması lazım ki sanayimiz rekabetçi olsun, sürdürülebilir istihdam yaratsın ve böylece hane halkı da işsiz kalıp elektrik parasını dahi ödeyemez hale gelmesin. Sanayici elektriğe daha uygun fiyatla ulaştığında bu durum üretim ve ihracata olumlu yansıyacak, yerli üretimi güçlendirirken ithalatın da azalmasını sağlayacaktır. Daha fazla istihdam, daha çok kazanç, daha çok harcama ile birlikte ekonominin çarkları da hızlanacaktır. Aksi durumda ise ülkemiz enerji maliyetlerinin üretime pozitif yansıdığı ülkelerden ithalat yapmak durumunda kalır. Bunun sonucunda da sanayici dünyadaki diğer firmalarla rekabet edemez, ihracat azalır, birçok sanayi tesisi kapanır, işsizlik rakamları artar ve bu da ekonomik olarak ciddi bir çıkmaza girmemize yol açar” dedi.
Yeni düzenleme ne zaman hayata geçecek?
Faturalara yansıtılan YEKDEM bedelinin azalmasını sağlayacak yeni düzenleme kapsamında; rüzgar, güneş, su, jeotermal ve biyokütleye dayalı yeni kurulacak elektrik üretim santrallerine yönelik fiyat alım garantisi, mevcut uygulamanın sona ereceği 30 Haziran 2021 tarihinden itibaren de 5 yıl boyunca devam edecek. Dolayısıyla her yıl daha da sanayicinin artan yekdem yükü, 2021 ortasından itibaren azalmaya başlayacak.
Fiyatlar ne oranda düştü?
YEKDEM kapsamında en yüksek destekleme alım fiyatı, kilovatsaat başına 54 kuruş ile jeotermal kaynaklara dayalı santraller ile biyometanizasyon bazlı biyokütle santralleri için belirlendi. En düşük destekleme fiyatı ise 32 kuruş ile rüzgar ve güneş enerjisine dayalı yatırımlar için verilecek. Çöp gazı ve atık lastik bertarafının yan ürünlerine dayalı BES’ler de kilovatsaat başına 32 kuruş ile en düşük YEK desteği sağlanacak santral türleri arasında yer aldı. Belediye atıkları, bitkisel yağ atıkları, gıda ve yem değeri olmayan tarımsal atıklar, endüstriyel odun dışı orman ürünleri, sanayi atık çamurları ile arıtma çamurlarının termal bertarafına dayalı biyokütle santrallerine sağlanacak destek tutarı ise kWh başına 50 kuruş.
Santral tipi ve kaynak türüne göre eski ve yeni YEKDEM tutarları ne oldu?
- Hidroelektrik santraller:
Eski fiyat: 7,3 cent/kWh (Bugünkü kurla 53,363 kuruş)
Yeni fiyat: 40 kuruş/kWh Değişim (%): - 25
- Rüzgar santralleri:
Eski fiyat: 7,3 cent/kWh (Bugünkü kurla 53,363 kuruş)
Yeni fiyat: 32 kuruş/kWh Değişim (%): - 40
- Jeotermal santraller:
Eski fiyat: 10,5 cent/kWh (Bugünkü kurla 76,755 kuruş)
Yeni fiyat: 54 kuruş/kWh Değişim (%): - 30
- Güneş enerjisi santralleri:
Eski fiyat: 13,3 cent/kWh (Bugünkü kurla 97,223 kuruş)
Yeni fiyat: 32 kuruş/kWh Değişim (%): - 67
- Biyokütle santralleri (Çöp gazı / Atık lastik):
Eski fiyat: 13,3 cent/kWh (Bugünkü kurla 97,223 kuruş)
Yeni fiyat: 32 kuruş/kWh Değişim (%): - 67
- Biyokütle santralleri (Biyometanizasyon):
Eski fiyat: 13,3 cent/kWh (Bugünkü kurla 97,223 kuruş)
Yeni fiyat: 54 kuruş/kWh Değişim (%): - 44
- Biyokütle santralleri (Termal bertaraf):
Eski fiyat: 13,3 cent/kWh (Bugünkü kurla 97,223 kuruş)
Yeni fiyat: 50 kuruş/kWh Değişim (%): - 49
