Full elektrikli enjeksiyon teknolojisi
İlk kez 1983 yılında üretilen ve hidrolik enjeksiyon makinelerinin ulaşamayacağı seviyelerde yüksek hassasiyetlerde çalışma olanağı sağlayan tam elektrikli plastik enjeksiyon makinelerinin kullanımı ülkemizde de son yıllarda popüler olmaya başlamıştır. Elektrikli enjeksiyon makinelerinin dünyadaki kullanım yaygınlığına bakıldığında, durumun ülkemizden çok daha farklı olduğunu görebilirsiniz. Örneğin, Japonya’da 2015 yılında satılan enjeksiyon makinelerinin %95’i tam elektriklidir. Plastik işleme teknolojilerinin oldukça gelişmiş olduğu Japonya’daki bu satış dağılımı rakamları ülkemizde de plastik üretiminin geleceğinde, tam elektrikli enjeksiyon makinelerinin daha yoğun kullanılacağına işaret etmektedir.
Ülkemizde ağırlıklı olarak, otomotiv, ambalaj ve medikal sektörlerinde faaliyet gösteren üretici firmalarımız elektrikli plastik enjeksiyon makinesi yatırımı yapmaktadır.
Yüksek hassasiyet gerektiren nitelikli plastik parça üretimlerinin artması, günümüz rekabet koşullarında verimli çalışmanın önemi, elektrikli plastik enjeksiyon makinesi üreticilerinin çoğalması ve dolayısıyla üretim adetlerinin yükselmesi sebepleriyle elektrikli makine fiyatları daha ulaşılabilir seviyelere inmekte ve hidrolik enjeksiyon makineleri ile arasındaki fiyat farkı yıldan yıla azalmaktadır.
Ülkemizde yaygın olan kanının aksine, plastik üretiminde önde gelen ülkelerde elektrik tüketim değerlerinden ziyade öncelik olarak hassas parça üretimi ve istikrarlı üretim yapabilmek amaçlarıyla elektrikli makine yatırımı yapılmaktadır. Sözü açılmışken, elektrikli enjeksiyon makinelerindeki tasarruf konusunu değerlendirirken, elektrikli enjeksiyon makinelerinde hidrolik yağ kullanımı ve hidrolik yağın soğutma maliyetlerinin hiç olmamasını da göz ardı etmemek gerekir.
Elektrikli enjeksiyon makinelerinin başlıca tercih sebepleri arasında aşağıda belirtmiş olduğum maddeler sıralanabilir.
Hassas ve İstikrarlı Üretim
Yüksek hız, yüksek tepkime süreleri
Temiz Çevre
Sessiz Çalışma Ortamı
Elektrik tüketimi ve hidrolik yağ, hidrolik yağını soğutma maliyetleri
Elektrikli plastik enjeksiyon makineleri de kendi içinde farklı segmentlere ayrılmaktadır.
Ekipman kalitesinin yanı sıra, markaların birbirlerinden ayrıldıkları en önemli nokta enjeksiyon prosesinde kullanılmak üzere geliştirdikleri teknolojileridir. Bahsi geçen bu iki konuda da Toshiba Machine markası, rakiplerinden ayrılmaktadır. Toshiba Machine tam elektrikli plastik enjeksiyon makinelerinde kullanılan servo motorlar, kontrol ünitesi, çelik dökümleri ve birçok ekipman Toshiba Machine markasını ve kalitesini taşımaktadır.
Enjeksiyonda yardımcı fonksiyonlar ile ilgili de birkaç örnek vermek gerekirse,
DST-FILL: Hammadde karakteristik özelliklerindeki değişim ve geri dönüşüm hammadde oranındaki farklılıklar, kalıplama şartlarını önemli ölçüde etkiler. DST-FILL, Toshiba Machine’in patentli LOAD-CELL teknolojisi ile değişimleri tespit ederek kalıplama şartlarını otomatik olarak değiştirir ve parça kalitesinin stabil tutulmasını sağlar. Sistem, hareket eden ortalama değeri görüntüler. Hareket eden ortalama hammadde değeri, düzgün parçanın referans değerlerinden saptığında, sistem stabil kalıplama şartlarını otomatik olarak ayarlar.
LAMINAR CONTROL: Doldurmada, enjeksiyon basıncı yükselerek set edilen değere ulaştığında, proseste hız ile kontrolden basınç ile kontrole geçilir. Bu durumda, enjeksiyon hız profilinde dalgalanmalar başlar ve dolayısıyla bu durum parça kalitesini etkiler. Laminar Control sayesinde, basınç kontrolü altındaki enjeksiyon hız profili, yeni ayarlanan hız değerlerine dönüşür ve enjeksiyon hızı ile enjeksiyon süresindeki değişimler minimize edilir.
Referans parça alındığında, enjeksiyon grafiği kaydedilir. Enjeksiyon başlangıç noktasından, ütülemeye kadar olan alan 100 eşit parçaya bölünür ve bu 100 ayrı bölgede nokta bazlı hız ayarı yapılabilir. Laminar Control aktif edildikten sonra, makine set edilen enjeksiyon hızı ve hız değişim pozisyon ayarlarını uygulamaz.
FF CONTROL: FF kontrol, enjeksiyon hızının amaçlanan hızlanma ve yavaşlama tepkimelerine ulaşmasını sağlar. Yüksek hızlı tepkimeler sağlayarak özellikle ince cidarlı parçalarda etkili olur. Standart enjeksiyon hız kontrolleri, enjeksiyon hızı limit değerlerini aşmadan yumuşak hız geçişleri sağlar. FF kontrol ile yüksek hızlanma sağlanır.
NATURAL PACK CONTROL: Ütüleme basıncına geçiş pozisyonunda, vida belirlenen bir süre boyunca durdurulur, mal alma süresi içerisinde ocakta sıkışan basınç nedeniyle eriyik malzeme meme ucundan kalıp boşluğuna dolmaya devam eder. Yüksek basıncın düşmeye başladığı noktada tam mal alma sağlanır. Natural Pack Control, kalıp içi basıncı dengelemede, eksik baskıyı önlemede ve kilitleme kuvvetinin düşürülmesinde etkili olur. Vida, ütüleme basıncına geçiş pozisyonunda durdurulur, sonrasında hız verilir.
FIT CONTROL: Parçanın istikrarlı ağırlıkta üretimini sağlar. İyi parçanın enjeksiyon basınç profili referans alınır ve ardından tüm hız ayar bölümlerinde gerçek zamanlı olarak doldurma esnasındaki hız değişim pozisyonu ve ütülemedeki basınç değişim zamanı referans değerlerine ulaşmak üzere çalışır. Standart olarak belirlenen referans aralığı dışında bir değer gerçekleştiğinde makinenin alarm vermesi veya durdurulması sağlanabilir.
PLASTROL
Enjeksiyon prosesini korumak için, önceki proseslerdeki eriyik hammadde miktarını stabil tutmak gerekir. Baskılar arasındaki farklılığı önlemek amacıyla hammadde hacmi ve enjeksiyon basıncı stabil olmalıdır. Plastrol, mal alma işlemi sonrasında toplam eriyik hammadde miktarı ve vida yüzük tepkimelerini kontrol eder.
Murat TINAR
SPS Senur Plastik Sistemleri
