Ekstruder İle Üretilen Polietilen Torba İle İlgili Doğrular & Yanlışlar
Plastik poşetlerin kullanımının azaltımı nedeni ile yapılan uygulamaların doğruluğu konusunda başlangıçta bazı sorunlar oluştu ancak sonrasında sistem oturdu.
Örnek olarak kalınlık kriteri konuldu ince olan ve “Çıtır Poşet” adı ile anılan poşetler ücretsiz oldu. Bu desteklenecek bir durum.
Bazı elektronik eşya satıcıları bu uygulamayı fırsat bilerek poşet satıcılığına soyundular. Büyük poşetler 1,5 lira, orta boylar 1 lira, küçük boylar sistem gereği 25 kuruş gibi yazıları ödeme yapacağınız kasanın önüne gelince görüyorsunuz.
Poşetlerin ücretli olmasından sonra, bir poşet gerekliyken 3 poşet alarak poşetlerin evde çöp için ya da başka amaçlarla kullanımı önlendi.
Çöp poşeti ihtiyacı olanlar üzerinde yazı olmayan poşetleri almaya yöneldi, fakat bu alımlar yine de poşet üreten firmaların zarar etmesini hatta kapanmasını engelleyemedi. Hatta intiharlara dahi neden oldu.
Poşet konusuna biraz daha detay bazda bakalım.
1-Literatür
Poşet adını verdiğimiz polietilen torbalar ile ilgili öncelikle literatürden bahsetmek istiyorum. Çoğunlukla “Naylon torba” olarak adlandırılan bu poşetler “Naylon’dan yapılmaz. ’Naylon’, Dupont firmasının ürettiği ve Poliamid malzemenin ticari ismidir.
Poşetlerin üzerine reklam yapılmasın diyerek market ya da firma isimlerinin yazılmasına itiraz ederken aslında Naylon diyerek Dupont firmasının ücretsiz reklamını yapıyoruz.
Bu terim kullanımda bozularak ‘Laylon torba’ halini de alıyor ki bu daha vahim bir durum.
2-Katkı malzemeleri
Kurban bayramında dikkatimi çeken bir konu, PE torbaların satışı sokakta ve tezgâh üstünde yapılmaya başlandı. Bu tezgâhlardan birinde torbaları incelerken, hepsinin beyaz renkli torba olduğunu gördüm, en azından renk tercihinin doğru olduğunu düşünürken, bir grup torbanın yüzeyinde kabarcıklar olduğunu fark ettim. Yani içinde kalsiyum karbonat olan ya da herhangi bir dolgu maddesi olduğu anlaşılıyor. Satış yapan kişiye ‘’neden kalsiyum karbonatlı poşetleri kurban için satıyorsunuz’’ diye sorduğumda önce tedirgin oldu sonra ‘’müşteri bunları daha kalın göründüğü için tercih ediyor’’ dedi. Peki, toksik etkisi olma ihtimali yok mudur deyince biraz tedirginliği arttı. Ne yazık ki plastik ile ilgili hem doğru literatürü kullanmıyoruz, hem de doğru bilgi olmadan fikrimiz oluyor.
3-Market ya da firma reklamı yaptıran poşetler
Marketlerde kullanılan ve 25 kuruşa satılan poşetlere gelince, ayrı bir yanlışlıklar komedyası görünüyor.
Birincisi üzerine basılan firma reklamı, bana para ile satılan poşetin birde ücretsiz firma reklamı yaptırılıyor. Bir çok Avrupa ülkesinde poşetlerin üzerine ya firma reklamı olan bir baskı yapılmıyor yada daha az poşet kullanımını sağlamak için taşınmasından hoşlanmayacağınız resimler serigrafi baskı yöntemleri ile poşet üzerine aktarılıyor. Biz neden hala bu tip uygulamalara geçmiyoruz?
4-Poşetlerin dayanıklılığı
Marketlerden alınan poşetlerin içinde eğer herhangi bir içecek şişesi koyulunca şişe poşetin bir tarafını delerek çıkıyor. Ya da biraz ağır şişe veya şeker koyulunca alt kısmı açılıp poşet içindekiler dökülüyor.
Poşetler, film üfleme kalıpçılığı ile üretiliyor. Yuvarlak bir ekstrüzyon kalıbının içinden geçirilen PE malzeme kalınlık ayarlı kalıptan geçerek önce boru şekli oluşuyor sonrasında içine hava üflenerek hem şişmesi sağlanıyor hem de soğuyarak istenilen boyuta ulaşması sağlanıyor.
Yandaki fotoğrafta birçok ekstruderin bir torba üretimi için çalıştığını görüyoruz. Neden bu kadar çok: İç kısım taşınacak ürüne göre kimyasal dayanım gerektirebilir, dış kısım UV dayanımı gerektirebilir, ikinci katmanda esneme ve yırtılmaya dayanıklı bir katman ekstrude edilebilir, orta katman orjinal, bir diğer katman kırma malzeme olabilir. Ancak market poşetlerinde bu katmanları göremiyoruz taşıyıcı özellikleri çok düşük, eve gidinceye kadar dayanmıyorlar.
Para ile satılan bu poşetlerde yukarıda görülen ekstruder katmanlarından kaç tanesi kullanılıyor? Yoksa tek katman mı kullanılıyor?
5-Poşetleri neden kolay açamıyoruz?
Bir diğer konu: Poşetleri aldığımızda açmak için çok çaba sarf ediyoruz. Parmağımızı ıslatıp öyle açmaya çalışıyoruz.
Halbuki kullanılan PE hammaddenin için ‘Antiblocking Agent’ yani bloklanma önleyici katkı malzemesi konulsa parmağınızı ıslatmaya gerek kalmadan poşet açılacaktır.
Ancak bu katkı malzemesi maliyeti artırıyor!
6-Semt pazarlarında poşet kullanımı
Semt pazarlarında kullanılan poşetlerden siyah renkli olanların kullanımı belediyeler tarafından yasaklanmıştır. Bu poşetlerin içine katılan kalsiyum karbonat yada farklı dolgu maddeleri nedeni ile doğru bir uygulama olmuştur.
Aslında tüm pazar poşetleri saydam yapılabilir. İçine boyar madde katılarak mavi, kırmızı gibi renklerin pigmentleri kullanılmaktadır.
Saydam poşet kullanımının daha doğru olduğunu düşünüyorum.
6-File, Bez Torba kullanımı
File ya da bez torba kullanımı önerileri temelden yanlış önerilerdir. Meyve ya da sebze parçacıkları filenin ya da bez torbanın herhangi bir yerinde kalarak ‘Salmonella’ virüsü oluşturma olasılığı çok yüksektir. Bu durum sağlığa zarar verir.
Hangimiz her pazar alışverişinden sonra file ve bez torbaları yıkarız ki? Kendimize soralım.
7-Para ödenerek alınan ya da ödenmeden alınan poşetlerin geri dönüşümü
Poşetleri 1. Amaç için kullandıktan sonra farklı amaçlarla kullanabiliriz. Örnek olarak çöp poşeti yapabiliriz.
Kullanım amacı tamamlandıktan sonra geri dönüşüm konteynerlerine ya da belediyelerin sağladığı büyük geri dönüşüm poşetlerine koyarak belediye ekiplerinin toplaması için belirlenen saatlerde kapı önüne çıkarabiliriz.
8-Poşetlerin doğaya atılması
Burada bir PAGEV üyesi olarak PAGEV’in ‘PLASTİĞİN DOĞADA YERİ YOK HAYATIMIZDA YERİ ÇOK’ söylemine değinmeden geçemeyeceğim. Plastikler kendilerini doğaya atmıyor, bir şekilde bir el bunları doğaya atıyor.
Beş kuruş bozuk parayı düşürdüğümüzde eğilip alıyoruz da niçin 25 kuruş ödeyerek aldığımız poşeti doğaya atıyoruz. Ayrıca kendi attığımız plastik poşet için neden plastiği suçluyoruz!
Bu konuda eğitimler vermek ve kültür oluşturmak gerekiyor.
Her bireyin geri dönüşüm konusunda toplum bilinci oluşturması ve geri dönüşümü % 20’lerden %100’lere çıkarması dileğiyle, bol kazançlı verimli günler dilerim.
Metin Bilgili
MB Eğitim Danışmanlık
